Περί Σεναρίου ο Λόγος (Μέρος 6ο): Το Θέμα

Περί Σεναρίου ο Λόγος

Μέρος 1ο Ορισμός-Εισαγωγή

Μέρος 2ο

Μέρος 3ο Χρήσιμοι όροι
Μέρος 4ο Πρακτικά ζητήματα
Μέρος 5ο: Η Σημασία της κρίσιμης σκηνής

Φίλες και φίλοι,ήρθε πάλι η ώρα να θυμηθούμε τα "Μαθήματα" Σεναρίου. Μην ξεχνιόμαστε!
Πιο πάνω σας θυμίζω τους προηγούμενους συνδέσμους για να έχουμε το θέμα μας στο σύνολό του.

Γιατί θα μιλήσουμε σήμερα;
Μα για το βασικό ενός έργου. 

Το Θέμα

Πιστεύω ότι μια κουβέντα πάνω στο "ΘΕΜΑ" ενός Σεναρίου, μπορούν κάλλιστα να απλωθούν και να ισχύσουν και σε κάθε προσωπική μας απόπειρα να γράψουμε ένα πεζογράφημα. Είτε αυτό αφορά ένα μικρό αφήγημα, είτε διήγημα, είτε νουβέλα είτε τέλος μυθιστόρημα.
Οι αρχές για το "θέμα" μπορούν να γενικευτούν και να βοηθήσουν κάθε τέτοια προσπάθεια.

Ορισμός

Τι είναι Θέμα λοιπόν:  Η Δράση και ο ήρωας
Δράση=αυτό που συμβαίνει
Ήρωας=το πρόσωπο στο οποίο συμβαίνουν τα γεγονότα

Κάθε σενάριο δραματοποιεί τη δράση ενός ήρωα

Για παράδειγμα:
 Στην ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη "Το κορίτσι με τα μαύρα". 
Κεντρικός ήρωας ο Δημήτρης Χορν. Η Δράση αφορά αυτό που ζει στην Ύδρα με την γνωριμία του με την Έλλη Λαμπέτη αλλά και την τραγωδία που υφίσταται με το βούλιαγμα της βάρκας και τον θάνατο των μικρών παιδιών.
Το σύνολο αυτό αποτελεί το Θέμα της ταινίας μας.

Σε κάθε ΘΕΜΑ οφείλουμε να δώσουμε μια γραμμική εξέλιξη:
Αυτή συνήθως αποτελείται από τρία στάδια:
Αρχή-Μέση-Τέλος

Ας πάρουμε για παράδειγμα την ταινία:
"ΛΟΛΑ" του Ντίνου Δημόπουλου

Στην αρχή του θέματος ο Νίκος Κούρκουλος αποφυλακίζεται, επιστρέφει στο καμπαρέ για να αναζητήσει τη Λόλα
Στη μέση, η Λόλα έχει αποφασίσει να μείνει μαζί του. Η Συμμορία του Διονύση Παπαγιαννόπουλου την απαγάγει 
Στο τέλος, έχουμε την τελική αναμέτρηση και το ξεκαθάρισμα των λογαριασμών.

Άρα έχουμε την πρώτη σχηματική παράσταση:

Θέμα=Δράση + ήρωας

Τα είδη της Δράσης:

Τα είδη της δράσης σε ένα θέμα είναι δύο:
1)  Η Φυσική Δράση
2) Η Συναισθηματική Δράση

Η Φυσική Δράση

Όπως αντιλαμβανόμαστε, αυτή αναφέρεται στην ροή και την πλοκή των γεγονότων τα οποία συνθέτουν την όλη δράση του σεναρίου ή αυτού που γράφουμε.
Με τη φυσική δράση περιγράφουμε γεγονότα, σιγμές.
Για παράδειγμα:
"Μικροί και μεγάλοι εν δράσει" η Εξαίρετη κωμωδία του Ορέστη Λάσκου

Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας με την Μαίρη Αρώνη έχουν ένα προσωπικό ειδύλλιο. Προσπαθούν να ζήσουν τη σχέση τους ανάμεσα σε μια σειρά από εμπόδια που τους προκύπτουν είτε από ανάμιξη τρίτων προσώπων είτε από ευθεία ανάμιξη των παιδιών τους που τους δημιουργούν μια σειρά προβλήματα.
Όλη αυτή η πλοκή αποτελεί τη φυσική δράση του θέματός μας.

Η Συναισθηματική Δράση

Είναι το κάθε τι, σε όλη του τη λεπτομέρεια, που συμβαίνει στον ψυχικό και συναισθηματικό κόσμο του ήρωα ή των ηρώων μας.

Για παράδειγμα: στην ίδια ταινία που αναφέραμε πριν, Ο Βασίλης Αυλωνίτης, ως κοινός φίλος των δύο ηρώων, ζει έντονα την αγωνία τους, υποφέρει από τα προβλήματά τους. Προσπαθώντας να βοηθήσει τη σχέση τους πέφτει σε γκάφες αλλά θα δώσει την καρδιά του για να εξασφαλίσει να ζήσουν μαζί.
Αυτή λοιπόν είναι η συναισθηματική δράση ενός από τους ήρωες της ταινίας.

Ο Ήρωας (πρωταγωνιστής)

Εδώ έχουμε δύο καταστάσεις:
1)  Ορίστε την Ανάγκη του ήρωά σας: 
τι ακριβώς θέλει να κάνει. Τι έχει ανάγκη να κάνει. Ποια εμπόδια και καθήκοντα έχει να οικοδομήσει στην πλοκή της εξέλιξης του θέματος.

Στην ταινία του Ντίνου Δημόπουλου "Κάτι κουρασμένα παλικάρια", ο ήρωάς μας, ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, τι ανάγκη έχει;
Να διαχειριστεί τα συναισθήματα και τη φούντωση που του προκαλεί η νεαρή Νόρα Βαλσάμη αλλά και από την άλλη να ξεπεράσει και τις πιέσεις της μνηστής του Μπέτυς Αρβανίτη.
Συνολικά δε η ανάγκη του ήρωά μας εδώ είναι να αποδείξει το σφρίγος και την διάρκεια της νεότητάς του.

2)  Η Δράση του ήρωα

Εδώ θα παρουσιάσετε το τι κάνει ο ήρωάς σας για να εκπληρώσει τις ανάγκες που ορίσατε να έχει.
Εμπόδια-σύγκρουση-προσπάθεια-ανατροπές
Τελικός σκοπός η εκπλήρωση της ανάγκης του.

Για παράδειγμα: στην υπέροχη κωμωδία που αναφέρουμε ως παράδειγμα, ο "ερωτύλος" Λάμπρος Κωνσταντάρας έχει να ξεπεράσει τις αντιρρήσεις της αδελφής του, την πίεση και τον έλεγχο της μνηστής του, τον σαρκασμό του φίλου του Διονύση Παπαγιαννόπουλου αλλά και τον εμπαιγμό που υφίσταται από την πλεκτάνη που του στήνουν με δόλωμα την νεαρή Νόρα Βαλσάμη.

Πάμε λοιπόν στην τελική παρουσίαση αυτής της σύνθεσης

Θέμα

Δράση                              Ήρωας

Φυσική      συναισθηματική          Η ανάγκη       Η δράση

δράση             δράση                       του                 του

Βασικό εργαλείο:    Σημαντικό σε αυτή σας την προσπάθεια θα είναι η έρευνα και η γνώση που έχετε για το θέμα που θα διαλέξετε να γράψετε. Αν για παράδειγμα επιλέξετε να γράψετε ένα Δικαστικό δράμα, όπου μεγάλο μέρος της δράσης θα παιχτεί σε δικαστικές αίθουσες, είστε υποχρεωμένοι να έχετε εξαίρετη γνώση σε Νομικά ζητήματα.

Πως θα δουλέψετε:

• Διαλέγετε τι είδους ιστορία θέλετε να γράψετε. (ερωτικό δράμα; Αστυνομικό δράμα; Πολιτικό θρίλερ; κωμωδία ηθών; κ.λ.π.)
• Που θα δώσετε έμφαση ; στην εξωτερική δράση ή στο τι συμβαίνει στον κόσμο των χαρακτήρων σας; (π.χ. ένα πολεμικό δράμα θα δώσει έμφαση στις εξωτερικές σκηνές δράσης, ένα ψυχολογικό θρίλερ στον μικρόκοσμο των ηρώων του)
• Δημιουργείτε τον/τους κεντρικούς ήρωες (Θα μιλήσουμε για αυτήν την διαδικασία γιατί είναι ξεχωριστό σημαντικό κεφάλαιο)
• Καθορίζετε την ανάγκη τους ανάλογα με το θέμα σας: Αν το σενάριο ή το διήγημά σας είναι αστυνομικό μπορείτε ο ήρωάς σας να αναζητεί τον ένοχο μιας δολοφονίας ή να αποκαλύψει μια πλεκτάνη σε βάρος του.
• Δράμα=σύγκρουση: αν γνωρίζετε τις ανάγκες του ήρωά σας θα βρείτε τη δράση για να φτάσει στον στόχο που θα του ορίσετε.

Δείτε απλοϊκά πως δούλεψε ο δημιουργός της ταινίας "ΕΤΕΡΟΣ ΕΓΩ", ο ΝΙΚΟΣ ΤΣΑΦΟΥΛΙΑΣ

Το θέμα που επιλέγει είναι ένα αστυνομικό θρίλερ.

Επιλέγει να δώσει έμφαση κύρια στον εσωτερικό κόσμο των χαρακτήρων του.

Δημιουργεί τον κεντρικό ήρωά του, που είναι ο ΠΥΓΜΑΛΙΩΝ ΔΑΔΑΚΑΡΙΔΗΣ, εγκληματολόγος.

Προσδιορίζει την Ανάγκη του ήρωά του. Ποια είναι; να ανακαλύψει ποιος κρύβεται πίσω από μια σειρά φόνων που γίνονται κάτω από ένα συγκεκριμένο τελετουργικό. 

Ξετυλίγει το κουβάρι της δράσης μέσα από την πλοκή για να φτάσει στην κορύφωση και στην τελική λύση.

ΑΣΚΗΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ-ΓΡΑΦΗΣ:

Σας αφήνω ένα homework (για να θυμηθούμε τα παλιά μας χρόνια στα θρανία).

• Βρείτε ένα θέμα που σας αρέσει
• Επεξεργαστείτε το λίγο σε μια μικρή μορφή του (διήγημα)
• Δημιουργείστε τον ήρωά σας (έναν ή περισσότερους)
• Καθορίστε την ανάγκη και τη δράση του
• Γράψτε το στην τελική του μορφή.

Ελπίζω το θέμα να ήταν χρήσιμο για όσους γράφετε ή θέλετε να γράψετε ή απλά θέλετε να κατανοήσετε τον μηχανισμό γραφής ενός σεναρίου.

Στο επόμενο Μέρος θα μιλήσουμε για την Δημιουργία του ήρωα σε ένα σενάριο/πεζογράφημα.

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.

Βιβλιογραφία:

Syd Field  "Το σενάριο: η τέχνη και η τεχνική"