Περί Σεναρίου ο Λόγος (Μέρος 5ο): Η Σημασία της κρίσιμης σκηνής στο Σενάριο

Καιρός φίλες και φίλοι είναι να θυμηθούμε λίγο τις παλιές μας μελέτες πάνω στο ΣΕΝΑΡΙΟ. Καιρός είναι να ξεσκονίσουμε λίγο τα "βιβλία" μας εδώ. Να κάνουμε κάποιες αναδρομές, σύντομες επαναλήψεις και να προχωρήσουμε σε επόμενα βασικά επίπεδα.

ΘΥΜΗΘΕΙΤΕ τι ΕΧΟΥΜΕ ΔΕΙ μέχρι τώρα στις προηγούμενες παρουσιάσεις:

Περί Σεναρίου ο Λόγος

Μέρος 1ο

Μέρος 2ο

Μέρος 3ο
Μέρος 4ο

Θα κάνουμε μια σημαντική μικρή επανάληψη στο πιο βασικό κομμάτι, που το διαβάσαμε στο 3ο μέρος και αφορούσε την ίδια τη δομή ενός Σεναρίου

ΣΥΝΟΨΙΖΟΥΜΕ-ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ

Μια ταινία κινηματογραφική διάρκειας 120' πατάει πάνω σε ένα Σενάριο, το οποίο είναι γραμμένο σε 120 σελίδες στην συντριπτική πλειοψηφία.
Αυτό σημαίνει ότι Μία σελίδα του γραπτού σεναρίου αντιστοιχεί σε Ένα λεπτό Κινηματογραφικού χρόνου.

ΟΡΙΣΜΟΣ: Σενάριο=Μια Ιστορία ειπωμένη με Εικόνες

Ο κινηματογράφος δραματοποιεί έναν Μύθο (Αυτό να το θυμάστε)

ΔΟΜΗ του ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Αρχή Σεναρίου---------> Πράξη 1η  Εδώ έχουμε τη Δέση της Ιστορίας μας, Το τμήμα αυτό αντιστοιχεί στις σελίδες 1-30

ΠΡΩΤΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ---------> Την συναντάμε περίπου στην 25η σελίδα η στο 25' της ταινίας μας. Διεθνώς αναφέρεται και με τον όρο PLOT POINT.

Μέση Σεναρίου------>Πράξη 2η  Εδώ έχουμε την Σύγκρουση στην Ιστορία μας. Το τμήμα αυτό αντιστοιχεί στις σελίδες 30-90 και κατ αναλογία στα λεπτά αυτά της ταινίας.

Στο τέλος της Δεύτερης πράξης έχουμε την

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ

Λύση Σεναρίου---------->Πράξη 3η.  Αντιστοιχεί στις σελίδες 90-120 του σεναρίου

Η ΣΗΜΑΣΙΑ της ΚΡΙΣΙΜΗΣ ΣΚΗΝΗΣ στο ΣΕΝΑΡΙΟ

Τι Ονομάζουμε "ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ"

 "Ονομάζουμε εκείνο το επεισόδιο ή το συμβάν που μπαίνει μέσα στην δράση και στρέφει την ροή του μύθου σε άλλη κατεύθυνση. κινεί δηλαδή το μύθο προς τα πρόσω"

(Syd Field:  "Το Σενάριο: η τέχνη και η τεχνική, Σελίδα 140)

Δεν υπάρχει Σενάριο χωρίς "Κρίσιμες Σκηνές". Στην παραδοσιακή του Δομή, υποχρεωτικά είναι δύο. Πιθανότατα να είναι και περισσότερες ανάλογα με το θέμα του σεναρίου. Να πούμε ότι ο χρονικός προσδιορισμός στη δομή του σεναρίου μπορεί να είναι αυστηρά καθορισμένος στις 2ωρες ταινίες, κύρια τις ξένες αλλά στις ταινίες των 90' που είναι ο συνήθης χρόνος στον Ελληνικό κλασικό κινηματογράφο αλλάζει ο χρόνος της δομής στο σενάριο χωρίς όμως να αλλάζει η ουσία του.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:

Για να πάρουμε μια λατρεμένη μας ταινία:   "ΛΟΛΑ" του Ντίνου Δημόπουλου.

Το Σενάριο είναι του Βαγγέλη Γκούφα.

1η ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ: 

Είναι το 10' της ταινίας. Ο Μπράβος του Στέλιου (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος), ιδιοκτήτη του Cabaret, του αναγγέλλει ότι ο Άρης (Νίκος Κούρκουλος), έφτασε στο μαγαζί ύστερα από την αποφυλάκισή του.

Ένα ΣΟΚ διαπερνά τον Στέλιο και τους ανθρώπους του. Βρίσκονται πλέον αντιμέτωποι με μια νέα ωμή πραγματικότητα. Πρέπει να αντιμετωπίσουν πρόσωπο με πρόσωπο τον ριγμένο πρώην συνεργάτη τους, που επιστρέφει με άγριες διαθέσεις.

Ο "Μύθος" του σεναρίου μας κινείται προς τα εμπρός ! Χωρίς την επιστροφή του Άρη στο cabaret δεν θα υπήρχε το σενάριό μας.

2η ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ:

Είμαστε στο 31' της ταινίας. Ο Άρης (Νίκος Κούρκουλος), παίρνει την Λόλα (Τζένη Καρέζη) και φεύγει από το cabaret σε μια ντε φάκτο βίαιη κίνηση και απαίτησή του.

Η Σκηνή είναι ΚΡΙΣΙΜΗ καθώς αυτή ακριβώς ανοίγει και όλη τη συνέχεια της ταινίας. Αν δεν έπαιρνε την Γυναίκα μαζί του, δεν θα είχαμε την υπόλοιπη εξέλιξη.

Είδαμε λοιπόν δύο παραδείγματα Κρίσιμων Σκηνών στην ίδια ταινία για να αντιληφθούμε τη σημασία τους.

Είναι αυτό το "Κάτι" που θα σκαρφιστείτε ως συγγραφείς ή σεναριογράφοι για να πάτε την ιστορία σας μπροστά ή να της αλλάξετε ροή εντελώς.

3η ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ (Προς την Τρίτη Πράξη του Σεναρίου)

Βρισκόμαστε στο 69' της ταινίας. Ο Άρης μονομαχεί με τον "Μαύρο" (Σπύρος Καλογήρου) ενώ η Λόλα τον περιμένει. Εκεί βρίσκει τον φίλο του χτυπημένο. Οι μπράβοι του Στέλιου έχουν αρπάξει και απαγάγει τη Λόλα. Ο Άρης δια φωνής Νίκου Κούρκουλου αναφωνεί:

"Μπορεί να θυμηθώ τον παλιό Άρη...."

Η Σύγκρουση δραματοποιείται κατακόρυφα. Η Ιστορία ανεβάζει στροφές απότομα καθώς ο Άρης πλέον δεν έχει άλλο δρόμο από αυτόν της μετωπικής σύγκρουσης με την συμμορία του Στέλιου, που θα οδηγήσει στην κορύφωση του δράματος.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΚΡΙΣΙΜΗ ΣΚΗΝΗ

Από τις λατρεμένες μου σκηνές στην ταινία. Σας την παραθέτω αυτούσια με το video που έχω δημιουργήσει:

Η Ύστατη κρίσιμη σκηνή στην ταινία. Η Σκηνή που κάνει την Ανατροπή. Ο Άρης πηγαίνει στο cabaret να χτυπηθεί με τον Στέλιο. Η Λόλα επιστρέφει στον Πατέρα της (Παντελής Ζερβός), ύστερα από πολλά χρόνια που την έδιωξε. Ο Πατέρας της αποφασίζει να παρέμβει στην σύγκρουση αυτή, να προλάβει.

"Θα τινάξω την Τρούμπα στον αέρα" αναφωνεί στο φινάλε της σκηνής ο Παντελής Ζερβός αλλάζοντας τα πάντα στην εξέλιξη του σεναρίου. ΑΥΤΟΣ θα είναι που θα χτυπηθεί με τον Στέλιο παραμερίζοντας τον Άρη την ύστατη στιγμή.

Είναι ίσως η πιο κρίσιμη σκηνή της ταινίας.

Δεν ξέρω αν κατάφερα να σας παρουσιάσω τη σημασία των κρίσιμων σκηνών σε ένα Σενάριο για τη ροή μιας Κινηματογραφικής ταινίας. Τώρα έχετε αντιληφθεί τη σημασία τους και τη δυναμική τους. Και τέτοιες σκηνές μπορείτε να τις εμπνευστείτε και σε άλλα είδη γραφής, εκτός σεναρίου. Σε ένα μυθιστόρημα, σε μια νουβέλα, σε ένα διήγημα που έχει δράση, χαρακτήρες και πλοκή.

Να πούμε ότι υπάρχουν και Σεναριογράφοι και ταινίες παράλληλα που οι Κρίσιμες σκηνές στο σενάριο δεν είναι τόσο της δράσης ή τόσο οπτικοποιημένες σαν αυτές που αναφέραμε.

Τέτοια περίπτωση πιο "θεματικών" Κρίσιμων σκηνών είναι αυτές που βλέπουμε στην ταινία:

"ΣΤΕΝΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΤΡΙΤΟΥ ΤΥΠΟΥ" 

Εδώ τι έχουμε: Για προσέξτε την δομική ανάλυση

Στενή επαφή, πρώτου τύπου είναι η οπτική θέα ενός Α.Τ.Ι.Α., δευτέρου τύπου είναι η φυσική μαρτυρία ενός Α.Τ.Ι.Α. και τρίτου τύπου είναι η επαφή με ένα Α.Τ.Ι.Α.

Θέα, φυσική μαρτυρία και επαφή. Η ταινία δραμα- τοποιεί οπτικά αυτό το σχήμα. Η πρώτη πράξη είναι η οπτική θέα του Α.Τ.Ι.Α.. η δεύτερη η φυσική μαρτυρία και η τρίτη η επαφή.

Ας κάνουμε, τώρα, το διάγραμμα της σεναριακής δομής:

(Στο ίδιο Βιβλίο, σελίδα 157)

Πηγη:  "Το Σενάριο: η τέχνη και η τεχνική" του SYD FIELD. 1979, Εκδόσεις Κάλβος. Σεναριογράφος στο Hollywood στην εταιρεία CINEMOBIL SYSTEM, Καθηγητής Σεναρίου

(Έχω την τύχη να έχω αυτό το υπέροχο βιβλίο στα χέρια μου από μια εξαίρετη φίλη σπουδάστρια Σεναριογραφίας-Σκηνοθεσίας, Θεατρολόγο), την οποία και ευχαριστώ θερμά. 

Άσκηση για τον εαυτό σας:
Σε κάποια ταινία που θα δείτε. Προσπαθείστε να βρείτε τις κρίσιμες σκηνές που αλλάζουν το Σενάριο. Επίσης δώστε την προσοχή σας στα πρώτα 25' της ταινίας. Σημειώστε αυτό το σημαντικό που θα συμβεί και θα κινήσει το μύθο του σεναρίου μπροστά.