Κλασικά αριστουργήματα στον κινηματογράφο: "Φρανκενστάιν της Μάιρης Σέλλευ"

"Ήθελα να γράψω μια ιστορία, που αγγίζει τους κρυφούς φόβους της ανθρώπινης φύσης και ξυπνά τον τρόμο. Μια ιστορία που κάνει τον αναγνώστη να κοιτάζει γύρω του τρομαγμένος. Μία, που θα παγώσει το αίμα και θα ανεβάσει το σφυγμό"

Μαίρη Σέλλεϋ

Αγαπητές φίλες και φίλοι του Cinefil

Από τον 18ο αιώνα και μετά, ο άνθρωπος βρέθηκε αντιμέτωπος με τις ανοιχτές προκλήσεις που δημιούργησε η άνθηση των επιστημών, το κριτικό πνεύμα και οι ανατρεπτικές φιλοσοφικές αναζητήσεις.

Ο Θάνατος και η απώλεια ήταν ένα από τα κορυφαία ζητήματα ανάμεσα στα θέματα που έκαιγαν τη σκέψη του ανθρώπου.

Η ανατρεπτική και διάσημη συγγραφέας, κόρη φεμινίστριας και αναρχικού φιλόσοφου, γράφει το 1816, στη λίμνη Λεμάν το μυθιστόρημά της "Φρανκεστάιν, ο σύγχρονος Προμηθέας".

Το έργο προκλήθηκε από ένα απλό στοίχημα της συγγραφέως με τον Λόρδο Μπάυρον και τον Τζων Πολιντόρι για το ποιος θα γράψει το πλέον φοβικό μυθιστόρημα τρόμου.

Έτσι γεννήθηκε ο Φρανκενστάιν. Και χωρίς να το ξέρει εκείνη τη στιγμή η Μαίρη Σέλλευ, δημιούργησε ιστορία καθώς το μυθιστόρημά της αποτέλεσε (μαζί με τον "Δράκουλα" του Μπραμ Στόουκερ) ένα από τα δύο κορυφαία θρυλικά μυθιστορήματα στο χώρο της Γοτθικής φιλολογίας. Ένα έργο που ενέπνευσε δεκάδες συγγραφείς και φυσικά σκηνοθέτες του κινηματογράφου.

Μέσα από το έργο της αυτό θίγονται η μοναξιά, ο φόβος του ανθρώπου μπροστά στο θάνατο, η διαφορετικότητα, η σχέση αισθητικής και ηθικής. Επίσης η βίαιη και υβριστική παρέμβαση στην ίδια τη φύση και τους νόμους της. Στην ματαιόδοξη προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει "δημιουργός ζωής" και να βρεθεί αντιμέτωπος με την ίδια την Νέμεση, την τιμωρία και την τρομακτική κάθαρση.

Εμείς εδώ θα ασχοληθούμε με την μεταφορά του μεγάλου αυτού μυθιστορήματος στον κινηματογράφο. Καθώς πολλές είναι ταινίες που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ασχολήθηκαν με το θέμα, εδώ ξεχωρίζω αναμφισβήτητα την ταινία εκείνη που στάθηκε ως κόσμημα δίπλα στο μεγάλο αυτό έργο, συμβάλλοντας στην μετατροπή του και σε ένα κλασικό κινηματογραφικό αριστούργημα

"Ο Φρανκενστάιν της Μαίρη Σέλλευ"

KENNETH BRANAGH

Πρεμιέρα: 4 Νοέμβρη 1994

Σενάριο:  STEPH LADY & FRANK DARABONT

Σκηνοθεσία:  KENNETH BRANAGH

Μουσική:  PATRICK DOYLE

Κινηματογράφιση:  ROGER PRATT

Ενδυματολογία:  JAMES ACHESON

Casting:  PRISCILLA JOHN

Ερμηνείες

ROBERT DE NIRO στο ρόλο του πλάσματος

KENNETH BRANAGH στο ρόλο του καθηγητή Victor Frenkenstein

HELENA BONHAM CARTER στο ρόλο της Elizabeth 

ΤΟΜ HULCE στο ρόλο του Henry

AIDAN QUINN στο ρόλο του πλοίαρχου Walton

IAN HOLM στο ρόλο του πατέρα του Victor

TREVYN MCDOWELL στο ρόλο της Justine

JOHN CLEESE στο ρόλο του καθηγητή Waldman

CELIA IMRIE  στο ρόλο της Mrs Moritz

Το Θέμα-Η Πλοκή

Η ταινία ξεκινά από τον Βόρειο Πόλο όπου η αποστολή ενός πλοίου εξερευνητών με επικεφαλής τον Πλοίαρχο Walton, ανακαλύπτουν έναν ημιθανή άντρα που φιλοξενούν στο παγιδευμένο από τους πάγους πλοίο τους. Εκεί ο άντρας αυτός ξεκινά την εφιαλτική του αφήγηση υπό τη σκιά ενός αφύσικου πλάσματος που περιφέρεται εφιαλτικά εκεί έξω στους πάγους.

Το χρονικό περιβάλλον της ταινίας μας φέρνει στα 1773

Ο Νεαρός Βίκτωρ Φρανκενστέιν, γιος του διάσημου καθηγητή, στην Γενεύη, βιώνει με τραγικό τρόπο τον θάνατο της αγαπημένης του μητέρας πάνω στη γέννηση του επόμενου παιδιού της.

Ο Βίκτωρ δεν μπορεί να διαχειριστεί συναισθηματικά την έννοια της απώλειας και του θανάτου και τάζει τον εαυτό του να παλέψει την αντιμετώπισή του.

Αποχαιρετά την αγαπημένη του νεαρή Ελίζαμπεθ και φεύγει για την ολοκλήρωση των σπουδών του στο Ίγκολσταντ της Αυστρίας σε μια περίοδο όπου η χολέρα σαρώνει θανατηφόρα την Ευρώπη.

Στο Πανεπιστήμιο με τον φίλο του Χένρυ, θα πλησιάσει τον καθηγητή Waldman ο οποίος κάνει παράνομα και αφύσικα πειράματα πάνω στην τεχνική επαναφορά της ζωής μετά το θάνατο.

Μετά την δολοφονία του καθηγητή αναλαμβάνει εκείνος παθιασμένα να συνεχίσει τα πειράματά του προσπαθώντας να επαναφέρει στη ζωή τον νεκρό δράστη του φόνου με συρραφές από διάφορα σώματα.

Το αποτέλεσμα είναι τραγικό και όσα ακολουθούν πλέκουν έναν απερίγραπτο εφιάλτη που θα κορυφωθεί μετά από χρόνια στα παγωμένα νερά του Βόρειου πόλου.

Η Σκηνοθεσία και η αισθητική της ταινίας

Η Ταινία μπορεί να θεωρηθεί και να καταταχτεί ανεπιφύλακτα ανάμεσα στα κλασικά εκείνα αριστουργήματα της σύγχρονης gothic κινηματογραφίας.

Είναι μια παραγωγή που σέβεται απόλυτα το θέμα, το ακολουθεί, το υπηρετεί με πολύ καλό και πειστικό τρόπο. Μια ταινία που κόστισε περίπου 45 εκατομμύρια $, τα οποία και επένδυσε με τον ποιο άξιο τρόπο.

Ο Βορειο Ιρλανδός στην καταγωγή, KENNETH BRANNAGH αποδεικνύεται ένας δημιουργός που τιμά τον κινηματογράφο και εδώ δίνει τον καλύτερο εαυτό του τόσο σκηνοθετικά όσο και δημιουργικά.

Μαζί με τους λοιπούς συντελεστές, κινηματογράφιση, ενδυματολογία, διακόσμηση, μουσική, οπτικά εφέ, ήχο, δημιουργούν μια συγκλονιστική ταινία.

Προσέξτε σκηνογραφικά τον εσωτερικό χώρο του πύργου των Φρανκενστάιν. Προσέξτε τον αφαιρετικό του χαρακτήρα με τα μινιμαλιστικά στοιχεία αλλά και τον ογκώδη χώρο.

Κάτι που μπορούμε να δούμε και εδώ.

Ο ρυθμός της ταινίας γίνεται καταιγιστικός στην κυριολεξία τις στιγμές της μεγάλης έντασης δημιουργώντας ένα ονειρικό εφιαλτικό ντεκόρ που συναρπάζει.

Ασύλληπτα καρέ, σε χώρους που κόβουν την ανάσα. Και αντίστοιχα καρέ πλημμυρισμένα με γαλήνη και εσωτερική αναζήτηση.

Προσέξτε λίγο το διάλογο ανάμεσα στο πλάσμα-τέρας και στον δημιουργό του:

-Πλάσμα: Εσύ μου έδωσες τέτοια συναισθήματα μα δεν μου έμαθες να τα χρησιμοποιώ. Κάποιοι άνθρωποι είναι νεκροί, εξ αιτίας μας. Γιατί; 

-Δρ. Φρανκενστάιν: Κάτι γίνεται στην ψυχή μου που δεν το καταλαβαίνω.

-Και η δική μου ψυχή; Έχω άραγε εγώ; ή αυτό το κομμάτι το παράλειψες; ποιοι ήταν οι άνθρωποι απ τους οποίους με έφτιαξες; καλοί ή κακοί; 

-Ύλη, τίποτα παραπάνω.

-Κάνεις λάθος. Ήξερες ότι ήξερα να παίζω φλάουτο; σε ποιο κομμάτι μου βρισκόταν αυτή η γνώση; σ’ αυτά τα χέρια; σ’ αυτό το μυαλό; σ’ αυτήν την καρδιά; σκέφτηκες ποτέ τις συνέπειες των πράξεών σου; Μου έδωσες ζωή και μετά με άφησες να πεθάνω. Ποιος είμαι; 

-Δεν ξέρω.

-Και νομίζεις είμαι εγώ ο κακός;

-Τι να κάνω;

-Θέλω κάποιαν σαν εμένα, κάποιαν να μη με μισεί.

-Ξέρεις τι ζητάς;

-Ξέρω ότι αν αποκτήσω την αγάπη ενός πλάσματος θα αφήσω ήσυχους όλους τους άλλους. Έχω μέσα μου τέτοια αγάπη όσο δεν μπορείς να φανταστείς και οργή τέτοια που δεν θα το πίστευες. Αν δεν ικανοποιήσω το ένα συναίσθημα θα καταφύγω στο άλλο.

Τα ζητήματα που ανοίγει το έργο είναι τεράστια και μαζικά ικανά να προκαλέσουν πανικό στις σκέψεις και αναζητήσεις μας.

Κρατάμε το τεράστιο θέμα της σχέσης αισθητικής-ηθικής. Κάθε άσχημο ον είναι και κακό για την ηθική της κοινωνίας. Προκατάληψη δραματικά παραμορφωμένη. Βλέπουμε το πλάσμα-τέρας, να βοηθά, να προσπαθεί να γίνει αποδεκτό στον κύκλο των ανθρώπων αλλά ο μόνος που το αποδέχεται είναι ένας τυφλός καθώς τον προσεγγίζει όχι με το φαίνεσθαι αλλά με το είναι.

Κρατάμε το τεράστιο θέμα της μοναξιάς και της απώλειας της συντροφικότητας. Το πλάσμα αναζητά σύντροφο να δώσει την αγάπη του.

Ερμηνείες

Δεν νομίζω να μπορεί κανείς να βρει έστω ένα ψεγάδι στις τεράστιες ερμηνείες των βασικών ρόλων στην ταινία.

Ο Robert De Niro, σε ένα ρόλο σταθμό στην τεράστια καριέρα του. Υποδύεται με τον δικό του συγκλονιστικό τρόπο το πλάσμα-τέρας. Ερμηνεία που σκηνικά στηρίζεται στην κίνησή του, την ομιλία του και στις εκφράσεις του.

Ο Kenneth Brannagh, υπέροχος στο ρόλο του Δρ. Φρανκενστέιν, θα φτάσει μέχρι την κορύφωση του τραγικού του δράματος, καθώς θα πληρώσει αυτήν του την ύβρη βλέποντας όλα μα όλα τα αγαπημένα του πρόσωπα να παρασύρονται στον θάνατο και στην καταστροφή.

Η Helena Bonham Carter, αυτή η εκπληκτική gothic Κυρία της έβδομης τέχνης, στο ρόλο της Ελιζαμπεθ συμπληρώνει το βασικό τρίο των πρωταγωνιστών με τρόπο αλησμόνητο.

Η κορύφωση της ταινίας είναι συγκλονιστική και η συγκίνηση θα ανέβει κατακόρυφα στην τελική της κάθαρση. Πριν όμως έρθει θα γίνουμε μάρτυρες μιας εφιαλτικής καταστροφής όπου η φύση θα εκδικηθεί τον άνθρωπο και την παράνοιά του.

Σκηνή γοτθικού ντεκόρ υψηλής αισθητικής σύλληψης. Ο Φρανκενστάιν κουβαλάει στην αγκαλιά του την γυναίκα του, στην απόκοσμη σκάλα,  τη στιγμή που η τεράστια κόκκινη μπέρτα σέρνεται σαν γιγάντιο φίδι στα πόδια του 

Οι βραβεύσεις

Η Ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ καλύτερου make-up καθώς επίσης είχε και ακόμα 18 υποψηφιότητες. Ειλικρινά είναι να απορεί κανείς για τους λόγους της μη βράβευσής της κάτι που προκαλεί σοβαρές απορίες και ερωτήματα.

Η Μουσική

Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στην συγκλονιστική μουσική του Patrick Doyle, αυτού του μεγάλου Σκωτσέζου δημιουργού, ο οποίος συνέθεσε και εκτέλεσε μια αριστουργηματική και εμβληματική κλασική μουσική συμφωνία πάνω στην ταινία δίνοντάς της κύρος και υποβλητικότητα.

Ένα κινηματογραφικό έργο που δεν μένει στους απλούς σκηνικούς χώρους μια ταινίας αλλά αποτελεί φιλοσοφικό δοκίμιο σκέψης και ανάλυσης πάνω σε μεγάλα νοήματα και στιγμές της ζωής του ανθρώπου.