"Rigoletto a Mantova" Το θρυλικό μουσικό λυρικό δράμα του Giuseppe Verdi στη μεγάλη οθόνη

 "RIGOLETTO a MANTOVA"

Φίλες και φίλοι,

συνεχίζοντας την περπατησιά μας στο μαγικό κόσμο του Μουσικού Λυρικού Δράματος, σήμερα θα έχω την τιμή να σας παρουσιάσω μια ακόμα κινηματογραφική μεταφορά ενός από τα πιο συγκλονιστικά αυτά έργα στην ιστορία της τέχνης.

Δεν είναι άλλο από τον "ΡΙΓΚΟΛΕΤΤΟ" του μεγάλου μουσικού δραματουργού και δημιουργού

GIUSEPPE VERDI

Το έργο αυτό είχε πρεμιέρα στις 12 Μάη 2015 ως TV Movie από την Ιταλική τηλεόραση και νομίζω είναι η πιο συγκλονιστική αισθητικά, δραματολογικά, μεταφορά του μεγάλου αυτού έργου στη μεγάλη οθόνη.

Ας δούμε λίγο τους συντελεστές της ταινίας

Σκηνοθεσία:  PIERRE CAVASSILAS

Λιμπρέττο:  FRANSESCO MARIA PIAVE

Στο ρόλο του Ριγκολέττο ο μεγάλος PLACIDO DOMINGO

Στο ρόλο της κόρης του Ριγκολέττο, Τζίλντας

Στο ρόλο του νεαρού Δούκα της Μάντοβας

Στο ρόλο της νεαρής αδελφής του Σπαραφουτσίλε, Μανταλένας

Στο ρόλο του Σπαραφουτσίλε

Επίσης οι: 

CATERINA DI TONNO στο ρόλο της Τζιοβάννας

GIANFRANCO MONTRESOR στο ρόλο του Κόντε ντι Μοντερόνε

GIORGIO CAODURO στο ρόλο του Μαρούλο

Λοιποί συντελεστές

Μουσική εκτέλεση από τη συμφωνική ορχήστρα της RAI

Κινηματογράφιση: Vittorio Storato

Παραγωγή και σύλληψη: ANDREA ANDERMANN

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ του ΕΡΓΟΥ

Το "σενάριο" πάνω στο οποίο βασίζεται ο Ριγκολέττο είναι το κλασικό θεατρικό έργο του

ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΟΥΓΚΩ:  "Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΕΙ"

Το έργο παρουσιάστηκε στις 22 Νοέμβρη 1832 αλλά απαγορεύτηκε από την εξουσία μετά από ένα βράδυ. Ο λόγος ήταν ότι αποτελούσε προσβολή στην κατεστημένη ηθική να εμφανιστεί ένας βασιλιάς με διαβλητή ηθική και στάση ζωής (...). Το έργο μιλούσε για το βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκο Α'. Και η απαγόρευση αυτή διήρκεσε για ...μισό αιώνα!

18 χρόνια μετά, στη Βενετία, η λυρική σκηνή "ΛΑ ΦΕΝΙΤΣΕ", ανέθεσε στον Γιουζέπε Βέρντι, ήδη καταξιωμένο συνθέτη να γράψει μια όπερα. Ο μουσουργός ανέθεσε στον 

FRANSESCO MARIA PIAVE

να γράψει το λιμπρέτο. Εκείνος τελικά επέλεξε το θεατρικό έργο του Ουγκό γιατί είχε ένα πολύ δυνατό θέμα και χαρακτήρες, που πραγματικά θεωρούσε ότι ήταν από τους πιο δυνατούς στο σύγχρονο παγκόσμιο θέατρο. Και οι δύο όμως έπεσαν πάνω σε "τείχος" λογοκρισίας και απαγορεύσεων καθώς εκείνη την εποχή, η Βόρεια Ιταλία ήταν υπό Αυστριακή κατοχή και μια τέτοια παράσταση θα ήταν αδύνατον να περάσει από τους Αυστριακούς λογοκριτές.

Οι δυο τους έδωσαν μεγάλη μάχη για να περάσουν το έργο, στο οποίο έδωσαν το όνομα "Η ΚΑΤΑΡΑ" για να παραπλανήσουν τη λογοκρισία. Όμως κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατόν. Έτσι οι δυο δημιουργοί αναγκάστηκαν να κάνουν μετατροπές στο αρχικό σενάριο. Από την άλλη οι Αυστριακοί δεν ήταν δυνατόν να αποκλείσουν εντελώς μια δημιουργία του Βέρντι, οπότε τα πράγματα πήγαν κάπου στο συμβιβασμό.

Ο βασιλιάς "έγινε" Δούκας και μάλιστα ενός δουκάτου, αυτού της Μάντοβας, που είχε πλέον εξαληφθεί και δεν ήταν δυνατόν να ...προσβληθεί κάποιος (...). Επίσης το όνομα του καμπούρη ήρωα έγινε από "Τριμπουλέ" σε "Ριγκολέττο" (rigolo=αστείος/Γαλλικά)

Η πρεμιέρα του έργου ήταν θριαμβευτική και μάλιστα η κυνική γνωστή άρια "La donna e mobile"  (Φτερό στον άνεμο, γυναίκας μοιάζει...), τραγουδιόταν σε ολάκερη τη Βενετία.

ΤΟ ΘΕΜΑ-Η ΠΛΟΚΗ

Το δράμα του Ριγκολέτου είναι μια βαθύτατη μελέτη της ειρωνίας της μοίρας, της εκδίκησης και της πατρικής αγάπης, όλα αυτά στον ύψιστο τραγικό βαθμό.

Ο Ριγκολέτο είναι γελωτοποιός στην αυλή και στην υπηρεσία του νεαρού δούκα της Μάντοβας. Ενός γοητευτικού αλλά συνάμα και αδίστακτου γόη, ο οποίος, κατά συνήθεια αποπλανά νεαρές γυναίκες χωρίς την παραμικρή ενοχή. 

Σαν γελωτοποιός, ο Ριγκολέτο διακωμωδεί τα θύματα του Δούκα με αποτέλεσμα, ένας από αυτούς, ο κόμης Μοντερόνε, να τον καταραστεί βαριά.

Ο Ριγκολέτο ζει με τη μονάκριβη κόρη του, την όμορφη Τζούλια, την οποία κρατά απόκρυφη από όλους, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι, την αγριότητα των πράξεων των ευγενών και του συναφιού τους.

Κάποιοι όμως από τους ευγενείς έχουν μάθει για την ύπαρξή της και τη θεωρούν ως σύντροφό του. Έτσι θα σχεδιάσουν, μεταμφιεσμένοι να μπουν στο σπίτι του και να την απαγάγουν για να τη φέρουν στον πύργο του δούκα. 

Ο δούκας όμως δρά ανεξάρτητα από τα σχέδια των γνωστών του και έχει εμφανιστεί στην νεαρή Τζούλια, μεταμφιεσμένος ως φτωχός νεαρός φοιτητής. Η νεαρή κοπέλα θα πέσει θύμα της φλογερής του προσωπικότητας, θα ενδώσει και θα τον ερωτευθεί βαθιά.

Ο Ριγκολέτο ορκίζεται εκδίκηση και όλο του το "είναι" αφιερώνεται στο να δολοφονήσει το Δούκα. Θα έρθει σε επαφή με έναν πληρωμένο δολοφόνο, τον Σπαράφουτσίλε, ο οποίος-παιχνίδι της μοίρας-τον είχε πρωθύστερα πλησιάσει, γνωρίζοντας από ένστικτο τις προθέσεις του Δούκα απέναντι στην νεαρή κοπέλα. 

Παράλληλα ο νεαρός Δούκας έχει μια μόνιμη σχέση και ερωμένη, την αδελφή του Σπαράφουτσίλε, την όμορφη Μανταλένα, την οποία συναντά στην ταβέρνα τους. 

Η Μανταλένα θα μάθει από τον αδελφό της για τον άμεσο κίνδυνο, που απειλεί τον αγαπημένο της και προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να τον γλιτώσει. Η μια της προσπάθεια είναι να πείσει εναγωνίως τον αδελφό της να μην προχωρήσει στην απόφασή του, από την άλλη θα προσπαθήσει να πείσει το Δούκα να φύγει από το Πανδοχείο.

Ο Ριγκολέττο μαθαίνει από την ίδια του την κόρη ότι είναι τρελά ερωτευμένη με τον νεαρό Δούκα και θα την πάρει μαζί του στην ταβέρνα για να δει, με τα μάτια της, την απιστία του. Κάτι που επιβεβαιώνεται. Ο εσωτερικός κόσμος της Τζούλιας καταρρέει αλλά νιώθει ότι ο πατέρας της, κάτι δολερό ετοιμάζει και τον ικετεύει να μην το πραγματοποιήσει.

Ο Ριγκολέτο επιμένει και η ώρα του φόνου έχει ήδη προγραμματιστεί για τα μεσάνυχτα εκείνης της νύχτας, έχοντας ήδη πληρώσει τον Σπαραφουτσίλε με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Ακολουθεί ανοιχτή ρήξη ανάμεσα στην Μανταλένα και τον αδελφό της για να μην κάνει το φόνο.

Η Τζούλια παρακολουθεί και μαθαίνει κάθε λεπτομέρεια. Η Μανταλένα πείθει τον αδελφό της να αλλάξει το πλάνο του. Να δολοφονήσει κάποιον άλλον που θα εμφανιστεί στο πανδοχείο και να πετάξει το σώμα στο ποτάμι. Η ίδια μάλιστα αφαιρεί και το σπαθί του νεαρού Δούκα για να το παραδώσει στον αδελφό της.

Η τραγική νύχτα προχωρά. Μια φοβερή καταιγίδα σαρώνει έξω τα πάντα. Ο Ριγκολέτο έξω σε κάποια γωνιά περιμένει τον Σπαραφουτσίλε να του φέρει το πτώμα του Δούκα. Η Τζούλια έχει πάρει τη μοιραία της απόφαση. Η υπέρτατη θυσία! Εκείνη στη θέση του αγαπημένου της! Ακόμα και αν την έχει προδώσει! Θα ρίξει πάνω της τα ρούχα του ζητιάνου και τα μεσάνυχτα θα χτυπήσει την πόρτα του πανδοχείου, μεταμφιεσμένη. 

Το μαχαίρι του Σπαραφουτσίλε θα ματώσει το τρυφερό της κορμί. Ο δολοφόνος θα τυλίξει το σώμα της, μη γνωρίζοντας την ύπαρξή της και θα το παραδώσει στον Ριγκολέτο έξω από το πανδοχείο.

Ο Ριγκολέτο θα μείνει μόνος του με το σάκο με το σώμα, που του παρέδωσε ο Σπαραφουτσίλε. Το μεγάλο και τραγικό τέλος πλησιάζει. Ο πειρασμός είναι μεγάλος. Θα ανοίξει το σάκο και μέσα σ' αυτό θα βρει την κόρη του, τη μονάκριβη κόρη του να ψυχομαχάει.

Οι σκηνές που ακολουθούν είναι πραγματικά συγκλονιστικές.

Ο τραγικός πατέρας κρατά την κόρη του στα χέρια του. Μετράει τις τελευταίες στιγμές της. Οι κεραυνοί αυλακώνουν τον ουρανό και η Τζούλια, η τραγική αυτή μορφή, παρακαλεί την ύστατη ώρα της να συγχωρέσει το Δούκα που αγαπά και να βάλει εδώ ένα τέλος σε όλο αυτό.

Ο Ριγκολέτο θα θυμηθεί την κατάρα του Μοντερόνε, καθώς αυτή επιβεβαιώνεται με τον πιο τραγικό τρόπο. Η Τζούλια θα αφήσει την τελευταία της πνοή στην αγκαλιά του πατέρα της, ο οποίος χάνει στην κυριολεξία τη γη κάτω από τα πόδια του.

Η ύστατη σκηνή με το σπαραγμό του θεωρείται και είναι μια από τις πλέον τραγικές στο χώρο του λυρικού μουσικού δράματος.

ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Ο Placido Domingo ως Rigoletto

H συγκεκριμένη όπερα του Βέρντι, για πρώτη φορά, προχωράει σε ένα σημαντικό επαναπροσδιορισμό. Ο βασικός πρωταγωνιστής, δεν είναι τενόρος, όπως είθισται αλλά βαρύτονος. 

Ο μεγάλος καλλιτέχνης δίνει εδώ πραγματικά μαθήματα ερμηνείας, πέραν από τη συγκλονιστική μουσική εκτέλεση του έργου. Η φωνή του έχει βαρύ και σκοτεινό ρώμα, αυτό που απαιτεί ο ρόλος και δεν χάνει την έκφραση που έχει ο τενόρος.

Ερμηνεύει πολλαπλούς μαζεμένους χαρακτήρες σε ένα πρόσωπο: Πατέρας, παραμορφωμένος γελωτοποιός, εξοργισμένος άνθρωπος.

Η ερμηνεία του περνάει από τρία μεγάλα στάδια, που το καθένα δίνει και την ποιότητα της ερμηνείας του. Στην αρχή η ειρωνεία, μετά στον απόλυτο πόνο και τέλος στην οριστική συντριβή, παραδίνοντας στην κυριολεξία μαθήματα ερμηνείας.

Ο ρόλος αυτός του Placido Domingo, υπήρξε ο πλέον ολοκληρωμένος και ανθρώπινος στην καριέρα του.

To συγκεκριμένο έργο είναι από αυτά, που θα σε πιάσουν και θα σε ρίξουν στο συναισθηματικό γκρεμό. Είναι μια καθαρή τραγωδία, που μοιάζει πολύ με το αρχαίο Ελληνικό δράμα, μια κάθοδος, που δεν έχει σταματημό.

Σαν χαρακτήρας, ο Ριγκολέττο, δεν είναι ο καθαρός ήρωας είτε ο "καλός" είτε ο "κακός". Ο Βέρντι τον έχτισε με απόλυτο κοινωνικό ρεαλισμό δίνοντάς του αμιγή χαρακτηριστικά. Είναι ένα πρόσωπο, που θα μας απωθήσει στην αρχή, ίσως να εξοργιστούμε μαζί του αλλά στο τέλος θα θελήσουμε να το κλείσουμε στην αγκαλιά μας. 

Και μαζί του και η Τζούλια. Στο ρόλο της, η JULIA NONIKOVA, διάσημη Ρωσίδα σοπράνο, κολορατούηρα, γεννημένη το 1983, στο Λένινγκραντ. Μοναδική ερμηνεία στην ταινία τόσο μουσικά όσο και υποκριτικά. Γλυκύτατη, προσιτή, απλή και συνάμα τραγική. Με τον Domingo, συγκροτεί ένα συγκλονιστικό δίδυμο επί σκηνής. Πατέρας και κόρη. 

Όλοι οι λοιποί ερμηνευτές είναι εξ ίσου σημαντικοί και εξαιρετικοί και στα μουσικά και στα υποκριτικά τους μέτρα και σταθμά.

Η ταινία δίκαια μένει στις καρδιές μας αποτυπώνοντας στη μεγάλη οθόνη μια από τις πιο συγκλονιστικές όπερες στην ιστορία.

Η παραγωγή είναι γυρισμένη σε πραγματικές τοποθεσίες στη Μάντοβα, στον τόπο δράσης της ιστορίας. 

Για όσους ενδιαφέρονται, το έργο υπάρχει στο you tube αλλά δυστυχως, χωρίς υπότιτλους.