Ο Παντελής Βούλγαρης στον Ελληνικό Κινηματογράφο: "Όλα είναι δρόμος"

Αγαπητές Φίλες και Φίλοι του CINEFIL

Το μεγάλο Οδοιπορικό μου στον 

ΠΑΝΤΕΛΗ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

συνεχίζεται. 

Ένα οδοιπορικό που στέκεται αντιπροσωπευτικά σε μεγάλες δημιουργίες του που τάραξαν τα ύδατα του Κινηματογράφου μας και έγραψαν τη δική του ιστορία.

Μετά το αφιέρωμά μας εδώ:

"Το Τελευταίο Σημείωμα"

σήμερα θα πάμε αρκετά χρόνια πίσω. Στο τέλος της δεκαετίας του 1990 λίγο πριν την άνοιξη του Millenium.

Θα σταθώ σε μια ταινία συγκλονιστική με μια ξεχωριστή και ιδιαίτερη δομή καθώς δύσκολα έχουμε συναντήσει τέτοιο όμοιο πρότυπο στον Κινηματογράφο μας.

"ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΔΡΟΜΟΣ"

Οριακές στιγμές, Ακραίες πράξεις

Η Ζωή είναι ένας δρόμος. Ένας διαρκής δρόμος με πολλαπλές και εντελώς διαφορετικές διαδρομές. Και στο διάβα του ο άνθρωπος να παλεύει με το χρόνο και τα προσωπικά του βιώματα.

Σε μια στενή αλληλεξάρτηση.

Ο Πόνος και η Απώλεια

Δύο από τα πιο δυνατά βιώματα στη ζωή μας

Που διαρκώς κρυφοκοιτάζουν το πέρασμά μας, εναλλάσσονται στα συναισθήματά μας.

Άραγε πως ο Άνθρωπος βιώνει τον Πόνο και την Απώλεια;

Υπάρχει κανόνας; υπάρχει ομοιομορφία; αναλογία μήπως;

Η Συγκλονιστική αυτή κινηματογραφική πραγματεία του μεγάλου Έλληνα δημιουργού έρχεται να μας αποκαλύψει τρεις παντελώς διαφορετικούς ανθρώπους, ξένους μεταξύ τους. 

Σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις, σε διαφορετικά μορφωτικά επίπεδα. Σε εντελώς άλλες αξίες αλλά και τρόπο ζωής.

Όμως και οι τρεις υποφέρουν από αφόρητο Πόνο.

Και οι τρεις έρχονται να ζήσουν την Απώλεια σε κάτι που σημαδεύει και προσδιορίζει τη ζωή τους.

Ένας καθηγητής αρχαιολογίας,

Ένας απλός μοναχικός άνθρωπος φυσιολάτρης της άγριας φύσης, και

Ένας μεγαλοβιομήχανος της επαρχίας.

Ο Παντελής Βούλγαρης θα γράψει και θα σκηνοθετήσει μια Σπονδυλωτή ταινία με τρία ξεχωριστά θέματα. Ξένα μεταξύ τους, με διαφορετικούς ήρωες αλλά με τα ίδια βιώματα για όλους.

Και εκεί θα δούμε τον τρόπο αντίδρασης του καθένα απέναντι σε αυτό που του στοιχειώνει τη ζωή και του σκοτεινιάζει το μέλλον.

Η Κάμερα του Βούλγαρη θα τους πάρει από το χέρι. Θα τους εντάξει μέσα στο δρόμο, στην κυριολεξία, θα ζουμάρει στα πρόσωπά τους και θα αναδείξει τα κοινά και διαφορετικά τους.

Τα διαφορετικά αφορούν τον τρόπο που καθένας από αυτούς θα εξωτερικεύσει τον πόνο και την απώλεια.

Ο Καθηγητής επιλέγει το Σαράκι και την εσωστρέφεια. Έναν αργό θάνατο που τον μαραζώνει και τον κατατρώει στην κυριολεξία.

Ο Φυσιολάτρης θα επιλέξει την οργισμένη βίαιη εκδίκηση

Ο Εργοστασιάρχης θα διαλέξει την πομπώδη, ισοπεδωτική, εξωτερίκευση.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Πρεμιέρα:  1998

Σενάριο:  ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ- ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ

Σκηνοθεσία:  ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Μουσική: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΠΑΝΟΥΔΑΚΗΣ

Μοντάζ:  ΝΤΙΝΟΣ ΚΑΤΣΟΥΡΙΔΗΣ

Ενδυματολογία:  ΙΟΥΛΙΑ ΣΤΑΥΡΙΔΟΥ

Κινηματογράφιση:  ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΡΕΝΤΖΟΣ

Ο ΧΩΡΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ

Η Ταινία είναι γυρισμένη στο διάστημα 8/9/97-13/12/97.

Χώρος δράσης και γυρισμάτων είναι η Μακεδονία και η Θράκη. Συγκεκριμένα, η Θεσσαλονίκη, ο Έβρος ποταμός και το Κιλκίς.

Σε μια περίοδο κοινωνικά που η Ελλάδα ζει το υπερτιμημένο "όνειρο" της Ευρωζώνης.

Η Πορεία προς αυτήν έχει διαμορφώσει και τις σχετικές νοοτροπίες μέσα στην κοινωνία.

Οι κοινωνικές αναφορές είναι πιο έντονες στο 2ο και 3ο μέρος της ταινίας, όπου τα θέματα αναδεικνύουν τι γίνεται στο πεδίο της κοινωνίας.

Στο 2ο μέρος έχουμε το θέμα της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον και τη φύση, την νοοτροπία, την αντίληψη. Στο 3ο μέρος έχουμε τα "ήθη" της επαρχιακής πόλης στο κομμάτι της "διασκέδασης", της προβολής, στις σχέσεις των ανθρώπων.

Για να μπορέσουμε να "παρακολουθήσουμε" την ταινία θα πρέπει να την δούμε σπονδυλωτά δηλαδή ξεχωριστά κάθε μέρος της

ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΩΤΗ

Ιστορία Πρώτη:  "Χαρώνειο νόμισμα"

ΘΕΜΑ

Ο Καθηγητής Αρχαιολογίας Βασίλης Βασιλειάδης ζει μόνος στην Θεσσαλονίκη.

Η Σύζυγός του λείπει επαγγελματικά στις Βρυξέλλες.

Ψυχολογικά βιώνει μια βαθύτατη κατάθλιψη από την απουσία του γιου του.

Μια απουσία που είναι καταλυτική στη ζωή και στην ψυχολογία του.

Στις ανασκαφές που πραγματοποιεί θα βρει τον τάφο ενός αρχαίου Μακεδόνα πολεμιστή.

Στο στόμα του το κλασικό Χαρώνειο νόμισμα που τον συνοδεύει στο πέρασμά του στον άλλο κόσμο.

Αυτό το νόμισμα θα συνδεθεί με ένα άλλο νόμισμα, της σημερινής εποχής, που σημειολογικά έχει τον ίδιο ακριβώς συμβολισμό.

Το Χαρώνειο νόμισμα στο στόμα του αρχαίου πολεμιστή

Δημήτρης Καταλειφός ως καθηγητής Βασιλειάδης

Στην πορεία της πλοκής θα μάθουμε για τον νεαρό μονάκριβο γιο του καθηγητή.

Στρατιώτης σε κάποιο προκεχωρημένο φυλάκιο.

Εκεί θα μάθουμε με τρόπο λυρικά μελαγχολικό τη βαριά αλήθεια

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Δημήτρης Καταλειφός ως καθηγητής Βασιλειάδης

Η Ερμηνεία του Δημήτρη Καταλειφού είναι υπέροχη. Πολύ αργός ο ρυθμός. Εσωτερική δύναμη στην ερμηνεία του. Έμφαση στα κοντινά πλάνα για να αναδείξουν την καταθλιπτική του ψυχολογία.
Πραγματικά μοναδικά τα πλάνα με την έκφραση του προσώπου του να παίζει ανάμεσα σε ένα πεθαμένο χαμόγελο και έναν εσωτερικό αργό θάνατο.

Κώστας Καζανάς στο ρόλο του Λοχία 

Θεόδωρος Τεκνετσίδης στο ρόλο του Διοικητή

ΧΑΡΗΣ ΚΕΔΙΚΟΣ στο ρόλο του Καφετζή

Το Νόμισμα του Αλέξη. Αιώνες μετά από εκείνο το Χαρώνειο νόμισμα του αρχαίου πολεμιστή που βρήκε ο πατέρας του.
Όλα είναι δρόμος...

Στην ανάμνηση του γιου. Ένα βλέμμα πίσω απ το τζάμι. Σαν τραγική ενατένιση της απώλειας.

Πόσα μπορεί άραγες να κρύβει αυτό το βλέμμα ; ποιο βάρος ψυχής; ποιες ίσως ενοχές; ποιο σαράκι;
Δημήτρης Καταλειφός σε ερμηνεία μοναδική γεμάτη τρυφερότητα 

ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ

Εδώ θα φύγουμε από τον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης και το Παρανέστι στον Έβρο και θα πάμε στο μεγάλο υδάτινο σύνορο. Στον ποταμό Έβρο. Οικολογικό σύμβολο αλλά και βιότοπος τεράστιας σημασίας για την ισορροπία της φύσης αλλά και μαγική τοποθεσία φυσικής ομορφιάς.

Όμως ο ποταμός του Έβρου, εκτός του φυσικού του κάλους, είναι και τόπος βιασμού του από τους λαθροκυνηγούς που λειτουργούν σαν ορδές δολοφόνων που πέφτουν χωρίς αναστολές πάνω σε σπάνια και πολύτιμα πουλιά και έτσι διαλύουν κάθε ίχνος φυσικής ισορροπίας.

Ένα ζευγάρι Ορνιθολόγων, ο Γιάννης με την Νορβηγίδα γυναίκα του Λιβ, επιστρέφουν στα παλιά τους γνωστά λημέρια στον Έβρο ποταμό.

Σκοπός τους είναι να παρακολουθήσουν την τελευταία έβδομη σπάνια Νανόχηνα που έχει ξεκινήσει το τεράστιο ταξίδι της από την Νορβηγία για να επιστρέψει στον βιότοπο του Έβρου.

Οι ορνιθολόγοι την παρακολουθούν με ένα μικροτσίπ που έχουν προσθέσει επάνω της για να μπορούν να την εντοπίσουν.

Στον Έβρο ο Γιάννης θα συναντήσει νοσταλγικά την Ελένη, με την οποία η ταινία αφήνεται να εννοηθεί ότι είχαν παλιά σχέση.

Εκεί τρεις τους με τη βοήθεια του μοναχικού φυσιολάτρη Αντώνη, ενός γέρου ξωμάχου τέως κυνηγού, θα ξεκινήσουν την προσπάθειά τους να εντοπίσουν την τελευταία Νανόχηνα.

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Θανάσης Βέγγος στο ρόλο του Αντώνη

Για τον μεγάλο μας Ηθοποιό κάθε αναφορά περισσεύει.
Όμως εδώ θα τον δούμε σε έναν ρόλο που δεν έχουμε δει ξανά.
Ξομάχος φυσιολάτρης, στην αγκαλιά της φύσης του ποταμιού. Γνώστης του κόσμου των πουλιών όσο κανείς. Παλιός κυνηγός με τραυματικές εμπειρίες στη ζωή του που παρουσιάζονται στην ταινία για να φωτίσουν τον εσωτερικό του κόσμο.
Και η άλλη του πλευρά. Οργισμένος διώκτης των λαθροκυνηγών. Των ανθρώπων (;) εκείνων που σκορπούν τον θάνατο στο ποτάμι χωρίς καμία συστολή ή σκέψη.
Ένας Βέγγος βγαλμένος από τις πιο συγκλονιστικές του στιγμές.

Στέργιος Τζαφέρης στο ρόλο του Γιάννη

Αγγελική Λεμονή στο ρόλο της Ελένης

Ρεγγίνα Ρεμένσιους στο ρόλο της Λιβ

Η Ιστορία αυτή είναι κυριολεκτικά βουτηγμένη στην φυσική ομορφιά, την οποία, όπως θα δούμε πιο κάτω, η κάμερα του Βούλγαρη παρουσιάζει με μεγαλειώδη τρόπο.
Το Οικολογικό μήνυμα είναι το μείζον εδώ.

Ερμηνείες γεμάτες συναισθήματα και συγκίνηση που μένουν και δίνουν τις μοναδικές στιγμές κοντά στη φύση.

Αναζητώντας την τελευταία Νανόχηνα

Η Έκφραση της απορίας στα μάτια

Η Συγκίνηση στην ιερότητα της εξομολόγησης

Το καταλάγιασμα της οργής. Ένας Βέγγος βγαλμένος από τις πιο μεγάλες του στιγμές

Ο Άσκοπος Θάνατος, το ανούσιο έγκλημα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΡΙΤΗ

ΤΟ ΘΕΜΑ

Εδώ θα αλλάξουν τα πάντα. Χώροι, χρώματα, άνθρωποι, περίγυρος.
Η Διαφορά και η αλλαγή θα μοιάζει σοκαριστική ίσως παντελώς παράταιρη με το ύφος της ταινίας.
Ο Θεατής καλείται να σκεφτεί τι ακριβώς βλέπει, τι συμβαίνει και να προσέξει πάρα πολύ το τυχόν "γέλιο" που θα του προκύψει σε κάποιες γραφικότητες μήπως αναδύει μια βαθύτατη τραγωδία.

Θα εγκαταλείψουμε τα παστέλ χρώματα και την ανοιχτή φύση.
Θα πάμε σε ένα κλασικό "Μπουζουξίδικο" (Σκυλάδικο ; ) της πάλαι ποτέ μεγαλουργούσας Ελληνικής περιφέρειας.
Θα γίνουμε ένα με τον κόσμο του. Τους απλούς υπαλλήλους. Τους μουσικούς. Τις Γυναίκες του μαγαζιού. Το "αφεντικό", τους πελάτες αλλά και τους καλλιτέχνες-τραγουδιστές, που στην πρώτη ματιά μπορεί να φαντάζουν παρακμιακοί αλλά οφείλουμε να σταθούμε προσεκτικά σε αυτό.

Κεντρικό πρόσωπο ο Μάκης Τσετσένογλου

Ένας ώριμος εργοστασιάρχης της εποχής, ένας "ματσωμένος" κιμπάρης τύπος.
Παντρεμένος με την Τασούλα και με δύο μικρά παιδιά.
Ερωτευμένος με τη γυναίκα του και εξαρτημένος απ τα παιδιά του ως το τέλος. Παθολογικά.
Ολάκερος ο κόσμος του. Παράλληλα όμως εξωστρεφής στη ζωή του. Γλετζές και με πικάντικες "αμαρτίες"
Η Γυναίκα του εγκαταλείπει την ερημιά της φύσης που ζουν, βρίσκει έναν γνωστό του, γίνεται ερωμένη του και τον εγκαταλείπει για την Θεσσαλονίκη κατηγορώντας τον για τα "ξενοκοιτάγματά" του.
Ο "ΜΑΚΗΣ" βρίσκεται να ακροβατεί σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να σταθεί, που δεν έχει τίποτα σταθερό κάτω από τα πόδια του.

Η Διαχείριση της απώλειας και του αφόρητου πόνου που προκαλεί η κατάρρευση της ζωής του φτάνει στα άκρα με επίκεντρο τον κόσμο που ξέρει. Το "μαγαζί". Το "ΒΙΕΤΝΑΜ"
Με μία άποψη. Να το ισοπεδώσει.
Και μέσα από αυτήν την ισοπέδωση να καταλαγιάσει τον πόνο και να προκαλέσει τον "εξαγνισμό" του.

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Γιώργος Αρμένης στο ρόλο του Μάκη Τσετσένογλου

Επίσης για τον ΓΙΩΡΓΟ ΑΡΜΕΝΗ δεν χρειάζονται συστάσεις. Από τους πολύ μεγάλους μας ηθοποιούς. Κύρια γνωστούς για την Θεατρική του παιδεία και πορεία.
Εδώ θα τον δούμε κρατώντας την αναπνοή μας στην κυριολεξία. Ίσως δεν έχω ξαναδεί εύκολα ηθοποιό να ερμηνεύει με τέτοιο εσωτερικό πάθος ένα εσωτερικό βάρος που ισοδυναμεί με θάνατο.
Τον παρακολουθούμε ανάμεσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί το έντονο χρώμα, οι αντιθέσεις, ίσως μια ακραία γραφικότητα, μια ματαιοδοξία. 
Το "φαίνεσθαι" είναι ψεύτικο, παρακμιακό, προκλητικό.
Το "είναι" είναι γεμάτο πόνο και συναισθήματα.
Σιωπηρός, σαν ηφαίστειο έτοιμος να εκραγεί.
"Φαρμάκι" όπως πολύ σωστά ψιθυρίζει μια κονσοματρίς του κέντρου.

Αλέξανδρος Τσακίρης στο ρόλο του αφεντικού του μαγαζιού

Στέλλα Καζάζη στο ρόλο της Τασούλας

Αλέξανδρος Μουκάνος στο ρόλο του Νίκου

Τα "σπασίματα" στο μαγαζί αντανακλούν τον τρόπο ζωής και έκφρασης ενός ολάκερου κόσμου.
Για μας ξένου. Ενός κόσμου με δικούς του κανόνες που η έκφραση της "καψούρας" έχει τη δική της δραματολογική αξία.

"Σ Αγαπώ μέχρι θανάτου αυτό το βράδυ του Σαββάτου..."

Κόκκινα χείλη, βαμμένα μαλλιά, καπνός από τσιγάρα, λάγνα βλέμματα, κενές καρδιές

Μοναδικά εκφραστικά γκρο πλαν στο πρόσωπο

Μαύρα μάτια, κόκκινα χείλη

Το τσιγάρο θάνατος ως βαθιά την ψυχή

Γκρο πλάν στο παγωμένο απ την απόγνωση πρόσωπο. Προσέξτε το πίσω θέμα πόση αντίθεση έχει. Η Τραγουδίστρια με έμφαση στα όμορφα πόδια της. Σαν να μην υπάρχει για τον Μάκη.

Το δάκρυ στα μάτια....

"Μπορεί να ήσουνα ολόκληρη η ζωή μου, έγινες τώρα η καταστροφή μου...."

Προσέξτε το κοντρ πλονζέ πλάνο. Η Κάμερα αναδεικνύει τον άντρα. Τον ντύνει με δέος. Ο Μάκης χορεύει. Η Κίνηση είναι αργή στα χέρια του. Σαν ιεροτελεστία. Κάτι που μοιάζει με χορό σε αρχαία τραγωδία με τον ίδιο τραγική φιγούρα. Με την έκφραση του πόνου στο πρόσωπό του.

"Τι το θέλεις το μαγαζί Μάκη μου ; να το δουλέψεις ;
-Όχι! να το σπάσω!"

Αυτός είναι ο Μάκης. Που η διαχείριση του πόνου και της γκρεμισμένης του ζωής οδηγεί και τον ίδιο στη φωτιά.

"ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΔΡΟΜΟΣ"
Τα Ανοιχτά κινούμενα πλάνα του ΠΑΝΤΕΛΗ ΒΟΥΛΓΑΡΗ

Σας δίνω αντιπροσωπευτικά κάποια από τα πλάνα ανοιχτού συνόλου που δημιούργησε ο Σκηνοθέτης στην ταινία.
Αποτελούν πραγματικό κόσμημα φωτογραφίας και πανδαισία χρωμάτων. Ειδικά στην δεύτερη ταινία στην "Τελευταία Νανόχηνα" έχουμε έναν πραγματικό ύμνο στη φύση

"Χαρώνειο Νόμισμα'

"Χαρώνειο Νόμισμα" Ψηλά στα βουνά-Αναζητώντας το φυλάκιο του γιου

"Η Τελευταία νανόχηνα" Πλάνο στο δέλτα του Έβρου

"Η τελευταία νανόχηνα" πλάνο στην κίνηση των πουλιών στο ποτάμι

"Τελευταία νανόχηνα"

"Τελευταία νανόχηνα" ένα λιόγερμα μαγικό στο ποτάμι

"Τελευταία νανόχηνα" στον κόσμο των πουλιών

"Τελευταία νανόχηνα" Η Επιστροφή. Ένα ακόμα μαγικό λιόγερμα

"Βιετνάμ" απέραντη γαλήνη στο δειλινό

ΟΙ ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ

Η Ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβαλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Εκεί τιμήθηκε με δύο βραβεία

• Βραβείο Α' Αντρικού ρόλου για τον ΓΙΩΡΓΟ ΑΡΜΕΝΗ
• Βραβειο Μακιγιάζ για την ΦΑΝΗ ΑΛΕΞΑΚΗ

Ο Γιώργος Αρμένης έμεινε στην πιάτσα για την απίστευτη ατάκα του στην ταινία "Ηλία ρίχτο" αναφερόμενος για το συθέμελο ρίξιμο του κέντρου "Βιετνάμ"

Αυτό ήταν, φίλες και φίλοι, το "ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΔΡΟΜΟΣ"

Μια υπέροχη ταινία, ιδιαίτερη, δυνατή, συναισθηματική με άπειρους συμβολισμούς και πολύ δυνατά συναισθήματα.

Πόσο μπορεί και με ποιο τρόπο ,ο άνθρωπος να διαχειριστεί τον πόνο και την απώλεια.