Κλασσικά αριστουργήματα της λογοτεχνίας στον Κινηματογράφο: "Jane Eyre" της Charlotte Bronte

 Φίλες και φίλοι,

είναι αρκετές μέρες που ανέσυρα από τα ...βάθη της βιβλιοθήκης μας ένα βιβλίο. Θα το έλεγα ένα πολύ συγκεκριμένο βιβλίο καθώς είναι ξενόγλωσσο και με είχε απασχολήσει, ως εκπαιδευτικό μέσο, όταν έδινα τις εξετάσεις μου για το lower στα Αγγλικά.

Ναι, δεν κάνετε λάθος. Είναι μια έκδοση που έχω και για την οποία είμαι πολύ χαρούμενος έως και περήφανος.

Ένα βιβλίο, που εκείνα τα παλιότερα χρόνια, στην δεκαετία του 1970-75, το είχαμε παραγγείλει στο εξωτερικό από τη σχολή μου των Αγγλικών και βέβαια είναι το κλασικό αριστούργημα της 

Charlotte Bronte

"JANE EYRE"

Πήρα λοιπόν πάλι στα χέρια μου αυτό το βιβλίο, με συγκίνηση, για να θυμηθώ εκείνες τις σπουδαστικές μέρες και ώρες ανάγνωσης και σπουδής. Όμως αυτό το ξεφύλλισμα μού γέννησε μια άλλη έμπνευση. Η "Jane Eyre" είναι ένα κλασικό μυθιστόρημα εποχής που παραμένει αναλλοίωτο στο πέρασμα του χρόνου. Και επειδή η λατρεία μου για τον κινηματογράφο είναι δεδομένη, αμέσως το συνέδεσα με τις αντίστοιχες μεταφορές στη μεγάλη οθόνη.

Έχετε σκεφτεί πόσα κλασικά μυθιστορήματα, αριστουργήματα εποχής, μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο; Πόσα από αυτά, έγιναν γνωστά στο ευρύτερο κοινό μέσα από τη μαγεία της Έβδομης τέχνης; Θα έλεγα άπειρα. Ξεκινώ λοιπόν μια θεματική παρουσίαση τέτοιων μεταφορών που θα ενταχθεί στην ετικέτα "Κλασικός Κινηματογράφος"

Και βέβαια θα κάνω έναρξη με το συγκεκριμένο μυθιστόρημα.

Άραγε, η Charlotte Bronte, να περίμενε ποτέ ότι το μυθιστόρημα-αυτοβιογραφία που έγραψε και εξέδωσε το 1847, θα γινόταν ένα παγκόσμιο best seller, ένα διαχρονικό έργο που θα αποκτούσε και τη δική του ξεχωριστή κινηματογραφική οντότητα; Μάλλον όχι! Όμως να που έγινε. 

Πριν ξεκινήσω την αναφορά στα φιλμ θα ήθελα να κάνω μια σύντομη υπόμνηση του χαρακτήρα της ηρωίδας μας.

Ο χαρακτήρας της Jane Eyre

Μια νεαρή γυναίκα, την οποία και παρακολουθούμε από τα παιδικά βασανισμένα χρόνια της. Ένα παιδί που κουβαλά την κακοποίηση και τις κακουχίες ενός απάνθρωπου κοινωνικού περιβάλλοντος που συγκροτούσε ο Αγγλοσαξωνικός προτεσταντισμός.

Μια νεαρή γυναίκα, ταπεινή, γεμάτη αξιοπρέπεια. Μια σοβαρή προσωπικότητα, δοτική και ερωτεύσιμη. Ένας άνθρωπος που θέλει να δώσει στην αγάπη όλα εκείνα που στερήθηκε. Βίωσε τον εγωισμό και την αλαζονεία και επιδιώκει το αντίθετο.

Θα μπορούσε να την αποκαλέσει άνετα κάποιος προοδευτική για την εποχή της. Κάθε της βήμα είναι αποκλειστικά δικό της.

Εξωτερικά δεν θα την χαρακτήριζε κάποιος "καλλονή", όμως η ποιότητα του χαρακτήρα της, την κάνει ποθητή και ερωτεύσιμη.  Δεν θα γίνει ερωμένη του Ρότσεστερ παρά το ότι τον αγαπά και τον ψάχνει. 

Αυτό που την καταξιώνει στο πέρασμα του χρόνου είναι η προσωπικότητα γυναίκας που συγκροτεί.

Με το δικό της προσωπικό αξιοπρεπή αγώνα ανεβαίνει κοινωνικά. Υπερασπίστηκε και δικαιολόγησε γυναίκες που ύψωσαν το δικό τους ανάστημα, διεκδικώντας το δικό τους στίγμα. Σίγουρα δεν την αποκαλείς και "επαναστάτρια" καθώς ισορρόπησε ανάμεσα στη δική της επιθυμία και όνειρο ζωής (να παντρευτεί τον άντρα που αγαπά) αλλά και στα δοσμένα στερεότυπα, τα οποία όμως δεν άφησε να την ισοπεδώσουν και να γίνει εξάρτημά τους.

Το ιστορικό σπίτι της οικογένειας Bronte

Charlotte Bronte-προσωπογραφία

Η μεταφορά του μυθιστορήματος στον κινηματογράφο, σε όλες τις μορφές (ταινία ή τηλεοπτική σειρά) είναι πραγματικά εκπληκτική. Ο αριθμός των ταινιών στην ιστορία προσεγγίζει πολλές δεκάδες και αποτελεί πραγματικά εγκυκλοπαιδικό λήμμα για να το παρουσιάσει κάποιος αξιοπρεπώς

Adaptations of "Jane Eyre" in cinema

Στο σύνδεσμο αυτό μπορείτε να βρείτε αναλυτική παρουσίαση όλων των μετατροπών.

Συνοπτικά εγώ να επαναλάβω:

Περίοδος ΒΩΒΟΥ κινηματογράφου

Συνολικά γυρίστηκαν 8 ταινίες, από το 1910 έως το 1926. Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά ήταν το 1910 με άγνωστους τους δημιουργούς. Ήταν παραγωγή της THANHOUSER FILM CORP. και ήταν ταινία μικρού μήκους. Η πρεμιέρα έγινε στις 6/5/1910

Η IRMA TAYLOR ήταν η πρώτη κινηματογραφική Jane Eyre που ξεκίνησε τη μεγάλη αυτή ιστορία.

Περίοδος Ομιλούντος Κινηματογράφου

Ξεκινά το 1934 και τελειώνει με την τελευταία ταινία, που γυρίστηκε το 2011. Μιλάμε για 17 ταινίες.

Η πρώτη ομιλούσα ταινία της σύγχρονης εποχής ήταν η δημιουργία του Αμερικάνου σκηνοθέτη CHRISTY CABANNE

Το σενάριο έγραψε η ADELE COMANDINI. Και το βασικό πρωταγωνιστικό δίδυμο ήταν η VIRGINIA BRUCE και ο COLIN CLIVE

Η ταινία είχε διάρκεια 62'

Θα σταθώ στην κινηματογραφική παραγωγή του 1943, την οποία και είδα πρόσφατα, όπου είναι και μια υπέροχη ταινία με μια άρτια συγκροτημένη παραγωγή για την εποχή εκείνη.

Παραγωγή Χόλιγουντ φυσικά από την 20th Century Fox αλλά και τον ίδιο τον μεγάλο ORSON WELLES.

Η σκηνοθεσία ήταν του ROBERT STEVENSON και το σενάριο ήταν του ιδίου, του φημισμένου ALDUS HUXLEY και του JOHN HOUSEMAN

Στην επιβλητική ταινία μεσουράνησε το πρωταγωνιστικό δίδυμο των ORSON WELLES και της μεγάλης JOAN FONTAINE

Ιδιαίτερη όμως αναφορά οφείλουμε να κάνουμε στην νεαρή ηθοποιό. Την εκπληκτική PEGGY ANN GARNER, η οποία και ερμήνευσε την Jane Eyre σε παιδική-εφηβική ηλικία. Ήταν συγκλονιστική.

Τα θλιμμένα της μάτια, το παρουσιαστικό, η έκφρασή της, συνέθεσαν έναν υποδειγματικό χαρακτήρα για τα πικρά και βασανιστικά χρόνια της κεντρικής ηρωίδας.

Η ταινία, θεωρείται μία από τις καλύτερες προσαρμογές του μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη. Σε αυτό συντελεί και η εξαίρετη μουσική του BERNHARD HERRMANN 

1949  JANE EYRE: STUDIO ONE

Η επόμενη επίσης σπουδαία μεταφορά ήταν τηλεοπτική στις ΗΠΑ. Έγινε από το μετέπειτα βραβευμένο με Όσκαρ σκηνοθέτη FRANKLIN SCHAFFER και βασίστηκε σε ένα επίσης μεγάλο ερμηνευτικό δίδυμο.

O CHARLTON HESTON στον κλασικό ρόλο του Ρότσεστερ έχοντας ως πρωταγωνίστρια την επίσης καλή  MARY SINCLAIR

1970

Η επόμενη μεγάλη παραγωγή στην οποία θα σταθώ ήταν μια τηλεοπτική κινηματογραφική μεταφορά και ανήκει στην Αγγλική τηλεόραση. Προβλήθηκε το Δεκέμβρη του 1970

Το σενάριο ήταν του JACK PULMAN και η σκηνοθεσία του DELBERT MANN

Ο μεγάλος συνθέτης JOHN WILLIAMS θα ντύσει μουσικά με υπέροχο τρόπο την ταινία.

Στο κεντρικό πρωταγωνιστικό δίδυμο έχουμε και εδώ, δύο πολύ μεγάλα ονόματα της έβδομης τέχνης.

Ο GEORGE C.SCOTT με την SUSANNAH YORK θα μας καθηλώσουν με τις κεντρικές τους ερμηνείες που είναι συγκλονιστικές.

Η ταινία τιμήθηκε με ΒΡΑΒΕΟ ΕΜΜΥ Primetime και πραγματικά το άξιζε καθώς η ποιότητά της έφτανε πολύ υψηλά αισθητικά και καλλιτεχνικά μέτρα. Η ταινία μεταφράστηκε στην Κινεζική γλώσσα με υπότιτλους και παίχτηκε στην ΚΙΝΑ από το 1980, σημειώνοντας τεράστια εμπορική επιτυχία για τη μεγάλη αυτή χώρα.

Ο George C. Scott θα δώσει μια εξαιρετική σκληρότητα στον χαρακτήρα του Ρότσεστερ ενώ η York θα αναδείξει τα ανεξάρτητα εκείνα δυναμικά στοιχεία της προσωπικότητας της Jane Eyre.

O John Williams θα σαρώσει τα βραβεία με τη μουσική του (ΕΜΜΥ) αφήνοντας εποχή συμβάλλοντας στη μεγάλη επιτυχία της ταινίας.

1983

Αυτή τη φορά το BBC είναι που θα πάρει τη σκυτάλη της δημιουργίας για να έχουμε την παραγωγή μιας τηλεοπτικής σειράς 11 εβδομαδιαίων επεισοδίων διάρκειας 30' σε έναν κύκλο παραγωγής.

Το σενάριο έγραψε ο ALEXANDER BARON και την σκηνοθεσία έκανε ο JULIAN AMYES.

Τη μουσική έγραψε ο PAUL READE.

Στο ρόλο της Jane Eyre η JELAH CLARKE και σ' αυτόν του Rochester, o TIMOTHY DALTON στην αρχή της μεγάλης του καριέρας. Η ερμηνεία του θεωρείται η καλύτερη απόδοση του ρόλου.

Το έργο διακρίνεται για τη σημασία που δίνει στην παιδική και εφηβική ηλικία της ηρωίδας, χτίζοντας τον τρέχοντα χαρακτήρα της με τον καλύτερο τρόπο. Θεωρείται η καλύτερη δημιουργία πάνω σ' αυτό το κομμάτι.

Το ερμηνευτικό δίδυμο DALTON-CLARKE είναι άριστο. Έχει μεταξύ του την ιδανική χημεία για να αποδώσει το είδος της σχέσης του. Η ερμηνεία της CLARKE θεωρείται μία από τις καλύτερες στην κινηματογραφική διαδρομή. 

1996

Θα μεταφερθούμε αρκετά χρόνια μετά για να συναντήσουμε έναν από τους μεγάλους κινηματογραφιστές, που αποφάσισε και εκείνος να αφήσει τη σφραγίδα του στο ιστορικό αυτό μυθιστόρημα. Αναφέρομαι στον μεγάλο FRANCO ZEFFIRELLI, που μαζί με τον HUGH WHITEMORE έγραψε το σενάριο της ταινίας που είδε το φως στις 12 Απρίλη 1996. 

Η παραγωγή ήταν του DYSON LOVELL και η διανομή της απλώθηκε σε όλες τις μεγάλες χώρες από μεγάλες εταιρείες.

Στο κεντρικό ερμηνευτικό ζευγάρι θα βρούμε τον WILLIAM HURT και την CHARLOTTE GAINSBURG.

Στο ρόλο της νεαρής Jane Eyre θα είναι η ANNA PAQUIN

Ακόμα παρόντες στις ερμηνείες είναι ο JOHN WOOD (Brocklehurst), η GERALDINE CHAPLIN (Miss Scatcherd) και η FIONA SWAH (Mrs. Reed)

Η σκηνοθεσία του μεγάλου ZEFFIRELLI είναι κλασική, με τα πλάνα του να απλώνονται σαν πίνακες ζωγραφικής. Η μουσική των CLAUDIO CAPPONI & ALESSIO VLAD είναι πολύ καλή.

Αξιοσημείωτες περνάνε δύο ερμηνείες. Των JOAN PLOWRIGHT & AMANDA ROOT, που ερμηνεύουν τις Mrs. Fairfax & Miss Temple αντίστοιχα.

Η ερμηνεία της Charlotte Gainsburg είναι υπέροχη πραγματικά. Ερμηνεία με στωική διάθεση και τις αναλαμπές πάθους να ακτινοβολούν όταν πρέπει με τον άριστο τρόπο.

Η ταινία βραβεύτηκε με βραβείο ενδυματολογίας στο φεστιβάλ David di Donatello.

2006

Προχωρώντας στην σύγχρονη εποχή θα σταθώ, μία ακόμα φορά, σε μία τηλεοπτική μεταφορά του έργου σε μια μικρή σειρά τεσσάρων επεισοδίων.

Αυτή τη φορά σε μια ακραιφνή γυναικεία πηγή δημιουργίας, καθώς τόσο η σεναριογράφος-SANDY WELSCH όσο και ο σκηνοθέτης-SUSANNA WHITE, είναι γυναίκες, γεγονός που δίνει ένα ιδιαίτερο στίγμα σε αυτή τη μεταφορά.

Η παραγωγή ήταν Αγγλο-Γαλλική και έγινε για λογαριασμό του BBC.

Στο κεντρικό πρωταγωνιστικό δίδυμο θα συναντήσουμε, την RUTH WILSON και τον TOBY STEPHENS.

Οι κριτικές στην μεταφορά αυτή μίλησαν για περίλαμπρη διάκριση της Ruth Wilson ως Jane, η οποία στην κυριολεξία κερδίζει τις εντυπώσεις. Δίνει την πιο παθιασμένη ερμηνεία του μεγάλου ρόλου, μια ερμηνεία που την οδηγεί άμεσα στην διεκδίκηση της ΧΡΥΣΗΣ ΣΦΑΙΡΑΣ αλλά και του βραβείου BAFTA.

O TOBY STEPHENS έχει επίσης μια λαμπερή παρουσία ερμηνεύοντας την αγριότητα του Rochester με ρομαντικές ανταύγειες.

Η μουσική του ROB LANE ξεχωρίζει επίσης και ανεβάζει το επίπεδο της παραγωγής. Τέλος η σκηνοθεσία της WHITE έχει πολλά καινοτόμα στοιχεία δουλεύοντας εξαιρετικά το χρώμα και το φωτισμό.

Από την άλλη, ο Τόμπι Στέφενς είναι επίσης λαμπρός ως Ρότσεστερ. Αιχμαλωτίζει όλη την αγριότητα και την πολυπλοκότητα του Ρότσεστερ και αποπνέει ρομαντική απήχηση – ενώ ταυτόχρονα ταιριάζει φυσικά με τον χαρακτήρα.

Η σειρά τιμήθηκε με 4 Βραβεία ( 3 ΕΜΜΥ και 1 BAFTA) και θεωρείται από τις καλύτερες μεταφορές του μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη

2011

Η κινηματογραφική ταινία του Αμερικάνου σκηνοθέτη CARY JOJI FUKUNAGA, σε σενάριο της MOIRA BUFFINI, την 9 Μάρτη 2011, από την Universal Pictures, είναι και η τελευταία σε αυτήν την τεράστια σειρά μεταφοράς του ιστορικού μυθιστορήματος στη μεγάλη οθόνη.

Θεωρείται η πιο άρτια και η πιο καλλιτεχνική κινηματογραφική δημιουργία. Σύμφωνα πάντα με τους κριτικούς, διαθέτει το καλύτερο σενάριο, δίνει μια Γοτθική ατμόσφαιρα καθώς τονίζει αρκετά το στοιχείο του μυστηρίου και της φαντασίας. 

Στις κεντρικές ερμηνείες, η MIA WASIKOWSKA ως Jane και ο MICHAEL FASSBENDER ως Rochester.

Οι δύο πρωταγωνιστές έχουν άριστη χημεία και δίνουν ανάλογα και μια άριστη ερμηνεία στους δύο κεντρικούς ήρωες. Μάλιστα από τις καλύτερες ερμηνείες στην ιστορία. 

Από κοντά και η JUDI DENCH στο ρόλο της Mrs. Fairfax, με μια υπέροχη ερμηνεία. Μαζί ο JAMIE BELL στο ρόλο του St. John Rivers και η SALLY HAWKINS στο ρόλο της Mrs. Reed.

Η συγκεκριμένη μεταφορά έχει δώσει μια πιο βαριά αίσθηση στην ταινία από το ίδιο το βιβλίο. Έχει αφαιρέσει κάποια πιο "ανάλαφρα" στοιχεία της αφήγησης. Έχει δώσει έμφαση στο στοιχείου του υπερφυσικού και του μυστηρίου, το Γοτθικό που ανέφερα και παραπάνω. Εν τούτοις κρατάει έναν υπέροχο ρομαντισμό.

Το τελικό της αποτέλεσμα είναι πραγματικά υπέροχο δίνοντας στην ταινία τον τίτλο μιας από τις καλύτερες μεταφορές.

Η ταινία βραβεύτηκε με 10 βραβεία (Χρυσές σφαίρες art direction, ενδυματολογίας) και ακόμα 16 υποψηφιότητες. (Υποψήφια για Όσκαρ ενδυματολογίας, BAFTA ενδυματολογίας)

Φίλες και φίλοι, ελπίζω να σας έδωσα μια αντιπροσωπευτική εικόνα της ιστορικής μεγάλης διαδρομής που ακολούθησε το μυθιστόρημα της Σαρλότ Μπροντέ στον Κινηματογράφο.

Στάθηκα επιλεκτικά σε κάποιες αναφορές που θεωρούνται και οι πιο σημαντικές, έτσι ώστε να έχετε μια συνολική εικόνα.

Πρόσθετη πηγή: The Silver Petticoat Review

Ευχαριστώ για τον χρόνο σας, να είστε καλά, να προσέχετε την υγεία σας, να χαμογελάτε και να δημιουργείτε.

Για το προσωπικό συγγραφικό μου έργο, μπορείτε να ακολουθείτε το blog μου:

Ανθολογία