Περί Σεναρίου ο Λόγος: Πρακτικά Ζητήματα (Μέρος 4ο)

Φίλες και Φίλοι,

επανερχόμαστε σήμερα στο προσφιλές θέμα του ΣΕΝΑΡΙΟΥ στον Κινηματογράφο.

Παραθέτω τους συνδέσμους με τα τρία προηγούμενα μέρη για να έχει ο αναγνώστης όλο το Νήμα

Μέρος 1ο

Μέρος 2ο

Μέρος 3ο

Προχωράμε λοιπόν σήμερα:

ΠΕΡΙ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ο ΛΟΓΟΣ: Πρακτικά Ζητήματα   (Μέρος 4ο)

Μιλήσαμε στα τρία προηγούμενα μέρη για όλα εκείνα τα θεωρητικά περί Σεναρίου.

Σήμερα θα πάμε σε ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ.

Με λίγα λόγια θα δούμε το:

 ΠΩΣ ΓΡΑΦΕΤΕ ένα Σενάριο

Στα αναλογικά τεχνικά χρόνια υπήρχε η Γραφομηχανή. Συνεπώς όλη η συγγραφή του Σεναρίου γράφονταν στην Γραφομηχανή με ένα συγκεκριμένο τύπο.

Αυτό ακριβώς θα δούμε τώρα.

Πηγη:  Βιβλίο: "Το Θαύμα της Καλλιτεχνικής Δημιουργίας", 'Εκδοση 1960 του ΔΗΜ. ΡΩΝΤΑ

Κινηματογραφική ταινία:  "ΟΙ ΑΣΧΗΜΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ" ("Les Mauvaises recontres") 1955

Σκηνοθεσία του Γάλλου Alexandre Astruc

Στην σκηνή που θα περιγράψουμε όπως ακριβώς αυτή γράφεται Σεναριακά Πρωταγωνιστούν oi:

 ANOUK AIMEE ως Catherine

JEAN CLAUDE PASCAL ως Blaise Walter

**********************************************************

Studio: Νυχτερινό Κέντρο, Τόπος: Νίκαια Χρόνος: Νύχτα

Ένα εστιατόριο νυχτερινού κέντρου όπως όλα στην Κυανή Ακτή. Μέσα σε μια βαριά ατμόσφαιρα, τρώνε, γελάνε, χορεύουν και μιλούν καμιά πενηνταριά υπνοβάτες, ντυμένοι κομψά. Μας δίνουν την εντύπωση ενός ενυδρείου, μέσα στο οποίο κινούνται θαλάσσια τέρατα.

Οι τοίχοι του κέντρου είναι μαύροι και γυαλιστεροί. Το ντεκόρ είναι ζωγραφισμένο για να αυξάνει την εντύπωση της αποπνικτικής ατμόσφαιρας. Τα τραπέζια είναι τοποθετημένα από τη μια μεριά στον τοίχο, αλλά μερικά φτάνουν μέχρι την πίστα για να δίνουν την εντύπωση ότι είναι απομονωμένα μέσα σε μια θάλασσα από πυκνή και σπινθιρίζουσα σκιά, που τρεμοπηδά ολόγυρα. Μπαίνουμε μέσα στην αίθουσα, κατεβαίνοντας μια μικρή σκάλα.

ΠΛΑΝΟ 149. ΜΕΣΟ ΠΛΑΝΟ. Αμόρσα

η πλάτη της Κατρίν. Η κάμερα πάνω

στον γερανό.

Η Κατρίν μένει ακίνητη στο τελευταίο

σκαλί της σκάλας. Φοράει ένα άσπρο

φόρεμα χορού, αρκετά ωραίο 

αλλά απλό.                                                 Φωνή της Κατρίν:

                                                               Όταν, ανοίγοντας αυτήν την πόρτα, τον   είδα 

                                                                να παρουσιάζεται μπροστά μου...

                                                                Λίγη Μουσική, ήχος από φωνές, θόρυβοι από

                                                                μεταλλικά αντικείμενα, ακούγονται από την 

                                                                αρχή του πλάνου.

ΠΛΑΝΟ 150. Συνέχεια του πλάνου.

Η Κάμερα κατεβαίνει για να καδράρει

σε πλάνο συνόλου το νυχτερινό

κέντρο.

Του Μπλαίζ φαίνονται τα πόδια στο

μέσο του νυχτερινού κέντρου.

Κατευθύνεται προς τη σκάλα μένει

ακίνητος μια στιγμή παρατηρώντας

την Κατρίν, που είναι τώρα έξω από

το πεδίο.                                                  Φωνή της Κατρίν:   (γοητευμένη)  

                                                               ....Ήταν σαν να με χτύπαγε στο πρόσωπο η 

                                                               μυρωδιά του παρθένου δάσους.

ΠΛΑΝΟ 151. Συνέχεια του πλάνου.

Η Μηχανή συνεχίζει να κατεβαίνει 

οπισθοχωρώντας και αποκαλύπτει

στο πρώτο πλάνο την ορχήστρα.

Η Κατρίν μπαίνει τότε ξανά στο

οπτικό πεδίο, προχωρώντας προς

τον Μπλαίζ. Αυτός υποκλίνεται

ελαφρά και αφήνοντάς την να 

περάσει μπροστά του, την οδηγεί

στο βάθος του ντεκόρ, όπου τους

βλέπουμε να κάθονται σε ένα 

τραπέζι. Μια ομάδα από χορευτές

περνά μπροστά στη μηχανή, 

κρύβοντάς τους.                                    Μουσική, θόρυβος από συνομιλίες.

ΠΛΑΝΟ 152. Μέσο πλάνο.

Γρήγορο ανσαινέ σε ελαφρό

πλονζέ. Η Κατρίν προφίλ. 

Ο Μπλαίζ από την πλάτη. 

Η Μηχανή πλησιάζει στο 

κοντινό τη στιγμή που ένα 

μεγάλο μαύρο κομμάτι

σχηματισμένο από τον Μπλαίζ

σκύβει καταλαμβάνοντας για

μια στιγμή όλο το κάδρο.                       Φωνή της Κατρίν:  Όχι...

Η Κάμερα σταματά. Ο Μπλαίζ

ξανασηκώνεται αμέσως και 

αφήνει να φανεί η Κατρίν, η

οποία με μια απότομη κίνηση

έβαλε το χέρι στο ποτήρι της.

Πίσω στο βάθος του πεδίου

φαίνεται το από γεμάτο

καπνούς νυχτερινό κέντρο 

και η πίστα του χορού.

                                                           Η Κατρίν: (σαν να ζητάει συγγνώμη για την 

                                                           απότομη αντίδρασή της):

                                                          Πίνω πάντοτε πολύ λίγο ξέρετε...

  *******************************************

Καταλαβαίνετε λοιπόν αγαπητές φίλες και φίλοι, πως αποτυπώνεται γραπτά ένα σενάριο και επίσης καταλαβαίνετε τι κόπος, λεπτομέρεια και χώρος χρειάζεται.

Το υπόδειγμα που σας παρέθεσα, αφορούσε εκείνη την εποχή.

Στην σημερινή ψηφιακή εποχή υπάρχουν συγκεκριμένα Προγράμματα λογισμικού, τα οποία χρησιμοποιούνται για την έγγραφη αποτύπωση ενός Σεναρίου.

Υπάρχουν τα αμιγώς επαγγελματικά όπως και τα πιο ερασιτεχνικά. Εγώ διάλεξα να χρησιμοποιήσω εδώ για την πρακτική μας ένα τέτοιο πρόγραμμα που είναι το:

CELTX  (Σέλτιξ)

Να ξέρετε ότι η γραφή ενός Σεναρίου ακολουθεί συγκεκριμένους τύπους. Ακόμα και η γραμματοσειρά είναι συγκεκριμένη όπως επίσης και το μέγεθος της γραμματοσειράς. Αυτό γίνεται για να έχουμε ομοιογένεια στην επεξεργασία και να γνωρίζουμε εκ των προτέρων, με καλή προσέγγιση, και το χρονικό μήκος της ταινίας που θα δημιουργθεί.

Πριν προχωρήσουμε θα πρέπει να σταθούμε σε κάποιους όρους που χρησιμοποιεί η γραφή ενός σεναρίου, που είναι ίδιοι με το απόσπασμα που σας παρέθεσα αλλά εδώ τώρα η αποτύπωσή τους είναι πιο συγκεκριμένη και διακριτή.

ΟΡΟΙ ΓΡΑΠΤΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ:

• Scene Heading (Σκηνική Επικεφαλίδα):   Εδώ περιγράφουμε τηλεγραφικά τα εξής:
• ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ή ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ Σκηνή
• ΤΟΠΟΣ, ακριβής περιγραφή σημείου
• ΧΡΟΝΟΣ: Μέρα ή νύχτα
• ΕΙΔΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ: Εσωτερικός ή εξωτερικός
• Action  (Δράση):  Εδώ περιγράφουμε την δράση της σκηνής
• Character  (Χαρακτήρας): Αναφέρεται το πρόσωπο που δρα στη σκηνή
• Dialog  (Διάλογος): τα λόγια που λέει ο χαρακτήρας και ο διάλογος που χτίζεται επί σκηνής.
• Parenthetical  (Επεξήγηση): σημαντική αναφορά καθώς με αυτήν ορίζουμε τον τρόπο που δρα ο χαρακτήρας επί σκηνής και η συναισθηματική του κατάσταση. Η Επεξήγηση παρουσιάζεται αμέσως πριν τον διάλογο
• Transition  (Μεταφορά σκηνής): είναι ο τρόπος που θα πάμε από την μία σκηνή στην άλλη. Αυτό αφορά και το μοντάζ. Δηλαδή θα σβήσει η σκηνή αργά ; θα πάμε απότομα στην επόμενη ;
• Shot  (Πλάνο):  περιλαμβάνει τι ακριβώς τραβάει η κάμερα από τη στιγμή που θα πατήσουμε το κουμπί "REC" μέχρι τη στιγμή που θα το διακόψουμε. Αντιλαμβάνεστε εδώ ότι η έννοια του ΠΛΑΝΟΥ μετά θα αναλυθεί σε "ΕΙΔΟΣ ΠΛΑΝΟΥ". Δηλαδή με ποιον τρόπο θα τραβήξουμε το συγκεκριμένο πλάνο μας. Αυτό αποτελεί κύρια σκηνοθετική δουλειά και κατανοούμε ότι αποτελεί ολάκερη επιστήμη και τέχνη. Δηλαδή θα είναι το πλάνο κοντινό, μέσο, γενικό, μακρινό, από ψηλά, από κάτω ;
• Text (Κείμενο):  αποτελεί το οποιοδήποτε γραπτό κείμενο υποβοηθάει στην αποτύπωση του σεναρίου.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

Στην πρακτική μας εφαρμογή γραφής ενός Σεναρίου θα σας παρουσιάσω το εξής. Στον σύνδεσμο που σας παραθέτω εδώ:    "Ντάμα Κούπα στο Σκοτάδι"
είναι ένα προσωπικό μου διήγημα στα πλαίσια της συμμετοχής μου στο δικτυακό δρώμενο "Παιχνίδι με τις Λέξεις".
Η Πρακτική μας Άσκηση λοιπόν είναι να ΜΕΤΑΤΡΕΨΟΥΜΕ ένα κομμάτι του διηγήματος και συγκεκριμένα το άνοιγμά του σε ΣΕΝΑΡΙΟ.

Σας δίνω τώρα το μέρος του διηγήματος που θα μετατρέψουμε σε ΣΕΝΑΡΙΟ:

Η Καρδιά του χτυπούσε δυνατά. Άνοιξε τα χαρτιά που κρατούσε. Ήταν δυό τους στην παρτίδα.

“Τα ρέστα μου” χτύπησε η φωνή του άλλου σαν πιστολιά. Η Ματιά τους μαχαιριά.

“Δικαίωμα” είπε και ξεδίπλωσε τα χαρτιά του. Ντάμα Κούπα είχε τραβήξει τελευταία.

“Μέσα” απάντησε ξερά. Οι μάρκες μαζεύτηκαν στο κέντρο ένας σωρός που προκαλούσε ψιθύρους ολόγυρα. Σιωπή.

“Τι έχετε”

“Ζευγάρια της Ντάμας”

“Λυπάμαι” είπε ο άλλος με ένα χαμόγελο σατανικό, “Φουλ του Ρήγα με άσσους”.

Έλυσε λίγο τον κόμπο της γραβάτας του κρύβοντας με αξιοπρέπεια τη συντριβή του. Στράγγιξε το ουίσκι του και σηκώθηκε να φύγει.

Στην πόρτα δύο κοστουμαρισμένοι άντρες τον σταμάτησαν διακριτικά.

“Λυπάμαι κ. Βλαδίμηρε, υπάρχει ένα χρέος και... καταλαβαίνετε” του είπε ο ώριμος.

Έριξε μια ματιά δίπλα στον νεαρότερο ξανθομάλλη που έστεκε δίπλα του σαν δίφυλλη ντουλάπα.

“Αντώνη το θέμα είναι δικό μου..!” ακούστηκε μια κρυστάλλινη γυναικεία φωνή πίσω του.

Γύρισε να δει. Με βία κράτησε το τσιγάρο να μην πέσει από το στόμα του. Οι δύο άντρες υποκλίθηκαν με σεβασμό στην λαμπερή Γυναίκα που μπήκε ανάμεσά τους.

“Παρακαλώ κ. Ελίνα” είπε ο ώριμος και παραμέρισαν. Γύρισε και τον κοίταξε ίσια στα μάτια

“Περάστε κ. Βλαδίμηρε...!”

“Ελένη...” τραύλισε.

Διέσχισαν την μεγάλη αίθουσα της λέσχης. Την ακολούθησε εμβρόντητος στο μπαλκόνι του Νεοκλασικού. Τα φώτα της νυχτερινής Αθήνας τρεμόσβηναν στις παρυφές του Λυκαββητού.

*****************************************************(Τέλος σκηνής)

Πάμε τώρα να δούμε την ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ της διηγηματικής αυτής γραφής σε ΣΕΝΑΡΙΟ:

(Scene Heading 1) ΕΣΩΤ. ΑΙΘΟΥΣΑ ΛΕΣΧΗΣ-τραπεζι χαρτοπαιξιας-ΝΥΧΤΑ-εσωτερικός φωτισμός

(Shot-Πλάνο)

Δύο άντρες είναι στο τραπέζι του Πόκερ. Γύρω τους σιωπηροί μερικοί παρακολουθούν το παιχνίδι τους. Κάποιοι καθιστοί, κάποιοι όρθιοι.

ACTION

Ο Νεαρός άντρας ανοίγει τα χαρτιά του και τα βλέπει.

ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΠΑΙΚΤΗΣ  (ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ)

(Η Φωνή του άλλου ακούστηκε σαν πιστολιά)-------->Parenthetical

"Τα ρέστα μου"

ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ  (ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ)

(Η Καρδιά του χτυπούσε δυνατά. Το τελευταία χαρτί που είχε τραβήξει ήταν "Ντάμα Κούπα". Η ματιά τους σαν μαχαιριά)-------------->Parenthetical

"Δικαίωμα"

ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ

"Μέσα"

ACTION 

Οι μάρκες μαζεύτηκαν στο κέντρο ένας σωρός που προκαλούσε ψιθύρους ολόγυρα. Σιωπή.

ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΠΑΙΚΤΗΣ (ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ)

"Τι έχετε"

ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ

"Ζευγάρια της Ντάμας"

ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ ΠΑΙΚΤΗΣ

(με σατανικό χαμόγελο)-------------->Parenthetical

"Λυπάμαι, Φουλ του Ρήγα με άσσους"

ACTION

Ο Βλαδίμηρος λύνει λίγο τον κόμπο της γραβάτας του κρύβοντας με αξιοπρέπεια τη συντριβή του. Στραγγίζει το ουίσκι του και σηκώνεται  να φύγει.

SCENE HEADING 2

ΕΣΩΤ. ΑΙΘΟΥΣΑ ΛΕΣΧΗΣ-ΠΟΡΤΑ ΕΞΟΔΟΥ-ΝΥΧΤΑ-ΕΣΩΤ.ΦΩΤΙΣΜΟΣ

ACTION

Ο Νεαρός άντρας έχει φορέσει το καπέλο του και κινείται αργά προς την μεγάλη πόρτα εξόδου. Δύο κοστουμαρισμένοι άντρες στέκονται στην πόρτα. Ο Ώριμος από τους δύο εμποδίζει την έξοδο στον νεαρό άντρα που προσπαθεί να βγει.

ΠΛΑΝΟ

ΩΡΙΜΟΣ ΑΝΤΡΑΣ

"Λυπάμαι κ. Βλαδίμηρε, υπάρχει ένα χρέος και... καταλαβαίνετε"

ACTION

Ο Άντρας ρίχνει  μια ματιά δίπλα στον νεαρότερο ξανθομάλλη που έστεκε δίπλα του σαν δίφυλλη ντουλάπα.

ΕΛΙΝΑ (o.s.)--------------->Off Scene (Δεν φαίνεται στο πλάνο)

(Κρυστάλλινη Γυναικεία φωνή από πίσω του)------------->Parenthetical

"Αντώνη το θέμα είναι δικό μου..!"

ΑCTION

Ο Βλαδίμηρος γυρίζει να δει. Με βία κράτησε το τσιγάρο να μην πέσει από το στόμα του. 

(Η κάμερα στην εντυπωσιακή γυναίκα)

Οι δύο άντρες υποκλίνονται μπροστά της  με σεβασμό.

Η Νεαρή Γυναίκα μπαίνει ανάμεσα στους δύο άντρες και στον Βλαδίμηρο.Ο Ώριμος άντρας παραμερίζει

ΩΡΙΜΟΣ ΑΝΤΡΑΣ

"Παρακαλώ κ. Ελίνα"

ACTION

Εκείνη γυρίζει  και κοιτάει  ίσια στα μάτια τον Βλαδίμηρο.

ΕΛΙΝΑ

"Περάστε κ. Βλαδίμηρε...!"

ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ

(Τραυλίζει άναυδος)----------->Parenthetical

"Ελένη..."

ACTION

ΠΛΑΝΟ

ΔΙΑΣΧΙΖΟΥΝ ΟΙ ΔΥΟ ΤΟΥΣ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ. ΠΟΛΛΑ ΒΛΕΜΜΑΤΑ ΕΠΑΝΩ ΤΟΥΣ.

SCHENE HEADING 3

ΕΞΩΤ. ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΛΕΣΧΗΣ-ΝΥΧΤΑ-ΕΞΩΤ. ΦΩΤΙΣΜΟΣ

Τα φώτα της νυχτερινής Αθήνας τρεμοσβήνουν στο βάθος στις παρυφές του Λυκαββητού. Ανθισμένα ζουμπούλια στις γλάστρες του μπαλκονιού.

**********************************************ΤΕΛΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ

Νομίζω πήρατε μια χαρακτηριστική ιδέα για τον μηχανισμό συγγραφής ενός Σεναρίου. Είδατε τις τεχνικές και τα μέσα. Τώρα πλέον έχετε μια γενική εικόνα για να μπορέσετε να ερμηνεύσετε πράγματα σε μια ταινία αλλά πιστεύω αποκτήσαμε όλοι και αρκετά μυστικά πάνω στη γραφή και στο διήγημα, ειδικά με το είδος που πλησιάζει σε ένα κινηματογραφικό δράμα.

Κρατώ σαν σημείωση για Επόμενη ανάρτηση με Πρακτικές εφαρμογές πάνω σε διάφορες ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ για να δουλέψει όποιος θέλει ελεύθερα και δημιουργικά.

ΚΑΛΕΣΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ:  

Έχω κατά νου να δημιουργήσουμε ένα δρώμενο που θα λειτουργήσει ως "άσκηση συγγραφής σεναρίου", με κάποια αρχικά δοσμένα που θα σας δώσω εγώ.

Χωρίς βαθμολόγηση (δεν είμαστε ειδικοί), με μεγάλο χρόνο προετοιμασίας χωρίς άγχος.

Στόχος να εξασκήσουμε το μυαλό, την φαντασία και τη γραφή μας για να νιώσουμε και περάσουμε καλά στην παρέα μας.

Το κάλεσμα είναι ανοιχτό και μπορείτε να το δηλώσετε με σχόλιά σας. Φυσικά και δεν υπάρχει ίχνος δυσφορίας για τυχόν φίλους που δεν θέλουν.