Κώστας Μανουσάκης, ο "άγνωστος" σκηνοθέτης-διαμάντι του Ελληνικού κλασικού κινηματογράφου

 Φίλες και Φίλοι,

αν κάναμε μεταξύ μας μια απλή δημοσκόπηση ερώτηση για το "Ποιος είναι ο Κώστας Μανουσάκης", δεν πιστεύω ότι θα εισπράτταμε πολλές απαντήσεις. Πιο πιθανό ήταν η σύγχυση με τον επίσης άξιο συνονόματο σκηνοθέτη Μανούσο. Είναι αυτά τα παιχνίδια, αν θέλετε ή οι επιλογές μας που, οδηγούν σε παραμορφώσεις σε σχέση με την καταξίωση στον κόσμο ενός δημιουργού.

Σήμερα θα σας μιλήσω για έναν σκηνοθέτη στη χρυσή εποχή του κλασικού ελληνικού κινηματογράφου, που η μετρημένη του παρουσία έβαλε μια πολύ μεγάλη σφραγίδα και διάβηκε με μεγάλο θόρυβο τις πόρτες ακόμα και στην Ευρωπαϊκή καταξίωση.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσα λίγα σχετικά πράγματα γνωρίζουμε για έναν τέτοιο δημιουργό. Λες και ένα παράξενο πέπλο σιωπής σκεπάζει το πέρασμά του από τα κινηματογραφικά ιστορικά δρώμενα ή κάτι προσπαθεί να σπρώξει στη λησμονιά το τι έχει καταφέρει.

Και στη συνέχεια θα γίνω πιο σαφής στην αναφορά του έργου του για να έχετε εικόνα.

Ο Κώστας Μανουσάκης γεννήθηκε τον Γενάρη του 1929 και έφυγε στις 26 Αυγούστου 2005, σε ηλικία 76 ετών. 

Δεν έχω διαθέσιμα άλλα στοιχεία για την βιογραφία του.

Το κινηματογραφικό του παρόν ήταν πολύ σύντομο δυσανάλογο σε σχέση με την μεγάλη καταξίωση του έργου του. Μια εντυπωσιακή διαδρομή που οδήγησε σε μια σιωπηρή αποχώρηση για την οποία ακούγονται πολλά αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος αν πρόκειται για δική του προσωπική απόφαση ή έμμεση εξώθηση στην αποχώρηση από άλλους παράγοντες.

Άλλωστε ή ίδια η Ένωση Ελλήνων Σκηνοθετών, στο εξόδιο μήνυμά της για τον θάνατό του μίλησε με σαφήνεια:  "Όμως η αποχώρησή του, δεν υπήρξε επιλογή του αλλά οδηγήθηκε αναγκαστικά σ' αυτήν"

Φιλμογραφία

Ο Κώστας Μανουσάκης τάραξε για τα καλά τα νερά του ελληνικού σινεμά και έδωσε και αυτός την προσωπική του ώθηση στην καταξίωσή του στα διεθνή φεστιβάλ και στην αναγνώριση.

Στην δεκαετία του 1960 δημιούργησε τρεις ταινίες, οι δύο από τις οποίες θριάμβευσαν και στο εξωτερικό αποσπώντας διεθνείς διθυράμβους για την αξία τους.

1958 "Έρωτας στους αμμόλοφους"

Η πρώτη του ταινία ήταν ένα ρομαντικό δράμα, βασισμένο στην νουβέλα του Γιώργου Μαρμαρίδη "Οι νεροκαλαμιές"

Σε σενάριο Στάθη Κυρίτση, ο Μανουσάκης δίνει ένα ρομαντικό δράμα βασισμένος στο γνωστό πρωταγωνιστικό δίδυμο των Ανδρέα Μπάρκουλη και της άγνωστης ακόμα τότε Αλίκης Βουγιουκλάκη. Πίσω τους ο μεγάλος μας ηθοποιός Γιάννης Αργύρης.

Έξι χρόνια μετά θα έρθει το μεγάλο ξεπέταγμα του σκηνοθέτη και μαζί της όλης δημιουργίας, με ένα μεγάλο ιστορικό φιλμ για την εποχή.

1964 "ΠΡΟΔΟΣΙΑ"

Ο Κώστας Μανουσάκης με τον Άρη Αλεξάνδρου επεξεργάζονται το σενάριο πάνω σε μια ιδέα του Νότη Περγιάλη και έτσι γεννιέται ένα συγκλονιστικό πολεμικό δράμα που έμελλε να ανεβάσει πολύ ψηλά τον πήχη του σινεμά στην πατρίδα μας.

Τρεις πολύ μεγάλοι ηθοποιοί, ο Μάνος Κατράκης, ο Πέτρος Φυσούν και η Έλλη Φωτίου, συγκροτούν ένα αλησμόνητο δραματικό πρωταγωνιστικό τρίο που αναφέρεται στον απελπισμένο έρωτα ενός Ναζί ιδεολόγου αξιωματικού με την κόρη ενός Εβραίου. Πίσω τους ένας ακόμα μεγάλος ηθοποιός, ο Δημήτρης Μυράτ.

Ένας έρωτας που οδεύει σε ένα τραγικό τέλος. Η κινηματογραφική ματιά του Μανουσάκη δίνει μια αριστουργηματική δραματική οπτική στη διαπάλη μεταξύ των συναισθημάτων και των ρόλων των πρωταγωνιστών.

Υπέροχη φωτογραφία αλλά και οι γωνίες λήψης του σκηνοθέτη απογειώνουν την ταινία στα διεθνή φεστιβάλ. Πόσοι από εμάς θυμούνται λοιπόν τα 5 μεγάλα βραβεία της ταινίας; Και την μια ακόμα υποψηφιότητα.

1964 Τρία βραβεία Φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Α' Αντρικός ρόλος για τον Πέτρο Φυσούν, καλύτερο σενάριο, καλύτερη φωτογραφία για τον Νίκο Γαρδέλη.

1964 Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας για τον Κώστα Μανουσάκη από την ένωση Ελλήνων κριτικών κινηματογράφου

1965 Φεστιβάλ κινηματογράφου Μόσχας: Ειδικό βραβείο Ειρήνης για την ταινία

1965 Υποψήφιο για  χρυσό Φοίνικα καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Καννών

Ο Βασίλης Δημητρούλιας γράφει εδώ: Η χαμένη λεωφόρος του ελληνικού σινεμά

"...Ο δημιουργός Μανουσάκης, στυλίστας σκηνοθέτης, άρχων των πλάνων του, με υπέροχα καδραρίσματα και κινήσεις της κάμερας, που άλλοτε παίρνει θέση και κινηματογραφεί από χαμηλά, για να δείξει τον κατακτητή ψηλά και άλλοτε από ψηλά, για να δείξει τους υπόδουλους χαμηλά... Η ταινία είναι πλημμυρισμένη από συναισθήματα, τα οποία μας παραδίνονται μέσα από σιωπές..."

Δύο χρόνια μετά θα έρθει η μεγάλη δημιουργική κορύφωση για τον δημιουργό

1966  "Ο ΦΟΒΟΣ"

Η τελευταία ταινία του Μανουσάκη έρχεται να κατακτήσει, θριαμβευτικά την κορυφή. Ο ίδιος ο δημιουργός θα γράψει το σενάριο σε αυτό δραματικό αστυνομικό φιλμ, το οποίο περιγράφει με συγκλονιστικό τρόπο, την νοσηρή κατάσταση μέσα σε μια τσιφλικάδικη οικογένεια στην ελληνική μακρινή επαρχία της εποχής εκείνης. 

Ο Ανέστης Βλάχος, δίνει πραγματικό ρεσιτάλ ερμηνείας μαζί με τον Αλέξη Δαμιανό, την Μαίρη Χρονοπούλου, την Έλενα Ναθαναήλ και τον Σπύρο Φωκά σε πιο δεύτερους ρόλους.

Ένα θρίλερ που δεν διστάζει να σκίσει τα πετάσματα της νοσηρής κατάστασης της περιφέρειας απέναντι σε μια σειρά ζητήματα, στα οποία κυριαρχεί η σεξουαλικότητα. Σοκ πραγματικό και ένα μαύρο ρεσιτάλ φόβου που διαπερνά την ταινία σε κάθε της λεπτό.

Η ταινία έχασε το χρυσό βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Βερολίνου από την "Αποστροφή" του Ρομάν Πολάνσκι. Όμως γνώρισε αποθεωτική κριτική και αποδοχή και από κριτικούς και από κοινό. Και εδώ θριάμβευσε η φωτογραφία του μεγάλου Νίκου Γαρδέλη.

Ο Κώστας Μανουσάκης, στον "Φόβο" ήταν στην ηλικία των 33 ετών (!) 

Οι διεθνείς κριτικοί, αναγνώρισαν, χωρίς επιφύλαξη ένα μεγάλο ανερχόμενο αστέρι στο χώρο του σινεμά, έναν στυλίστα του κινηματογράφου. Και όλα ήταν ανοιχτά για μια μεγάλη διαδρομή. Όμως όλα αυτά ίσως σε κάποια άλλη χώρα και όχι στην Ελλάδα της παντελούς ανυπαρξίας στήριξης των ταλέντων της.

Ο Μανουσάκης όμως δεν επέστρεψε ποτέ πίσω στα κινηματογραφικά πλατό! Ξαφνικά χάθηκε από τα δρώμενα της δημιουργίας, μόλις στα 33 του χρόνια. Και δεν υπήρχε κανένα μα κανένα πρόβλημα υγείας, το οποίο πιθανόν να έπαιζε κάποια αιτία. 

Ο σκηνοθέτης μπήκε στο περιθώριο, αποσύρθηκε, βίαια θα έλεγε κανείς, από τα στούντιο και κάθε προσπάθεια να επιστρέψει συνάντησε, για ένα παράξενο έως και νοσηρό λόγο, επιφύλαξη, εχθρότητα, αποστροφή και δηλητηριώδες κόμπλεξ. Η Ένωση Ελλήνων Σκηνοθετών μίλησε με σαφήνεια ότι, για το ελληνικό σινεμά, ο Μανουσάκης ήταν μια εγκληματικά χαμένη ευκαιρία καθώς ετοίμαζε συνέχεια σενάρια και ήταν φορτωμένος με όρεξη για δουλειά και δημιουργία. 

Κρίμα, πραγματικά κρίμα!

Θεώρησα στοιχειώδες καθήκον να μιλήσω για τον Κώστα Μανουσάκη και το έργο του. Έναν άνθρωπο του σινεμά που πέρασε σαν ένα λαμπρό αστέρι μια όμορφη καλοκαιρινή νύχτα και ύστερα άξαφνα χάθηκε όπως ήρθε. Κουβαλώντας μαζί του, σκέψεις, όνειρα αλλά και απογοητεύσεις.

Σας ευχαριστώ για τη συντροφιά σας.

Αν θέλετε να παίρνετε, έγκαιρα, τις ειδοποιήσεις για νέα ανάρτηση, μπορείτε να γραφτείτε "συνδρομητής" μέσω του e-mail σας, απλά και εύκολα με δύο κλικ. Ακολουθείστε τις οδηγίες της αρχικής σελίδας.