"Gaslight" (Στο φως του γκαζιού): η μεταφορά του θεατρικού του Patrick Hamilton στον Κινηματογράφο

Ο μεγάλος Άγγλος θεατρικός συγγραφέας PATRICK HAMILTON, το 1938, γράφει το θεατρικό του έργο:  "GASLIGHT"  (Στο φως του γκαζιού), το οποίο έμελλε να πραγματοποιήσει τεράστια επιτυχία στην παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Ένα θεατρικό έργο στην ατμόσφαιρα ενός ψυχολογικού thriller noir που μεταφέρθηκε αντίστοιχα σε όλα τα σκηνικά ερμηνευτικά επίπεδα όπως ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Ένα έργο θρύλος που ξεπέρασε τα καλλιτεχνικά όρια και αποτέλεσε και τη βάση δημιουργίας ενός αντίστοιχου ψυχολογικού όρου, όπως θα δούμε στο τέλος.

Η πρεμιέρα του θεατρικού έργου πραγματοποιήθηκε την 5 Δεκέμβρη 1938 στο Richmond theater of London ξεκινώντας μια διαδρομή που κρατά ακόμα στις μέρες μας, 82 ολάκερα χρόνια μετά με τεράστια επιτυχία.

Όπως ήταν απόλυτα φυσικό, ο κινηματογράφος δεν θα μπορούσε να μείνει αδιάφορος από αυτό το εμβληματικό έργο και λίγα χρόνια μετά το κλασικό Χόλιγουντ προχωρά σε αντίστοιχη μεταφορά στην μεγάλη οθόνη του έργου αυτού. 

Αυτή η μεταφορά θα αποτελέσει εδώ και το θέμα μας σήμερα. Πάμε λοιπόν:

"GASLIGHT"

("Στο φως του γκαζιού")

Ελληνικός τίτλος

"ΕΦΙΑΛΤΗΣ"

Υπότιτλος:  Το ψυχολογικό δράμα μιας εγκλωβισμένης αγαπημένης

Ένας από τους πιο κλασικούς δημιουργούς και σκηνοθέτες του κλασικού Αμερικάνικου κινηματογράφου, ο GEORGE CUKOR δίνει κινηματογραφική ζωή στο μεγάλο αυτό αριστούργημα διατηρώντας στο ακέραιο την ουσία και την ατμόσφαιρα του θεατρικού έργου

Σεναριακή διασκευή:  JOHN VAN DRUTEN, WALTER REISCH, JOHN BALDERSTON

Πρεμιέρα:  1944   (Στην Ελλάδα 26/3/1944)

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Παραγωγή:  Arthur Hornblow jr.

Κινηματογράφιση:  Joseph Ruttenberg

Μουσική:  Bronislau Kaper

Μοντάζ:  Ralph Winters

Art Direction:  Cedric Gibbons

Διακόσμηση-σκηνογραφία:  Edwin Willis

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Ένα καστ από πολύ μεγάλους ηθοποιούς πλαισιώνει το έργο:

CHARLES BOYER στο ρόλο του Gregory Anton

INGRID BERGMAN στο ρόλο της Paula Alquist

JOSEPH GOTTEN στο ρόλο του Αστυνόμου Brian Cameron

MAY WHITTY στο ρόλο της γειτόνισσας Miss Thwaiites

ANGELA LANSBURY στο ρόλο της υπηρέτριας Nancy

EDMUND BREON στο ρόλο του στρατηγού Huddleston

ΘΕΜΑ-ΠΛΟΚΗ

Το έργο εξελίσσεται στο Λονδίνο στα τέλη του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα γύρω στα 1880.

Η νεαρή λυρική τραγουδίστρια PAULA ALQUIST, μετά τον στραγγαλισμό της θείας της από έναν άγνωστο, επιστρέφει στο Λονδίνο. Η ίδια καθίσταται και μοναδικός κληρονόμος της.

Ο παράξενος και σκοτεινός μεγαλοαστός αριστοκράτης GREGORY ANTON γοητεύει με τη μία την  PAULA.

Σύντομα οι δύο τους θα παντρευτούν και θα μετακομίσουν στην αριστοκρατική έπαυλη του Gregory. Η γειτόνισσά τους, μια ηλικιωμένη γεροντοκόρη, η Miss TWHAITES, στο πρόσωπο του Gregory συναντά την ανάμνηση ενός προσώπου από το παρελθόν που της θυμίζει κάτι πολύ σκοτεινό.

Η νεαρή Paula, με τρόμο θα διαπιστώσει σταδιακά ότι ο σύζυγός της την κρατά στην ουσία φυλακισμένη μέσα στο σπίτι καθώς και την οδηγεί με οργανωμένα βήματα σε ψευδαισθήσεις με σκοπό την τελική παράνοια.

Ο Εφιάλτης ξεκινά όταν το φως του γκαζιού αρχίζει να τρεμοπαίζει και να χάνεται σε στιγμές που είναι μόνη στο σπίτι.

Τα γεγονότα τραβούν την προσοχή του νεαρού αστυνομικού Brian Cameron, ο οποίος αποφασίζει να παρέμβει.

ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΗ ΦΟΡΜΑ

Ταινία σαφώς ταξική καθώς η δράση αφορά και μαίνεται ανάμεσα σε χώρους και ανθρώπους της αριστοκρατίας του Λονδίνου της Βικτωριανής εποχής. 
Το κλίμα του Λονδίνου, βουτηγμένου στην ομίχλη. Στο φως του γκαζιού, στον βαρύ και επιβλητικό εσωτερικό χώρο ενός σπιτιού που προκαλεί ανατριχίλα, δημιουργεί δια χειρός και ...κάμερας του George Cukor, ένα συγκλονιστικό θρίλερ με έντονα τα στοιχεία του τρόμου.
Ένας εκπληκτικός φωτισμός, ένα συνεχές παιχνίδι με τις σκιές και τους χώρους, δημιουργεί μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα εφιάλτη. Τα κοντινά πλάνα στα πρόσωπα αντανακλούν το τι συμβαίνει στους ήρωές μας

Η Πλοκή της ταινίας οδηγείται σε μια καθολική και απόλυτη ρήξη τριών προσώπων που συγκροτούν ένα συγκλονιστικό τρίο χαρακτήρων και ρόλων.

Και ενώ στο ίδιο το θεατρικό έργο αλλά και στην ταινία, ο θεατής είναι βαθύτατα υποψιασμένος τι ακριβώς συμβαίνει στο παρασκήνιο, αυτό δεν μειώνει στο ελάχιστο μήτε την αγωνία, μήτε τον τρόμο, μήτε το ενδιαφέρον για το ποια θα είναι η τελική έκβαση αυτής της αναμέτρησης.

Κάτι που σκηνοθετικά αποδίδεται με τον καλύτερο τρόπο.

ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Εντάξει, τι να πει κανείς για τα ονόματα των πρωταγωνιστών! Αναφερόμαστε σε πραγματικούς γίγαντες του κινηματογράφου, όπου και εδώ με την ερμηνεία τους φτάνουν το έργο στα άκρα.

Ο CHARLES BOYER, ο μεγάλος αυτός Γάλλος ηθοποίος, με σπουδές στη φιλοσοφία παρακαλώ και θεατράνθρωπος, δίνει εδώ έναν κόντρα πρωταγωνιστικό ρόλο που σε καθηλώνει.

Η INGRID BERGMAN δεν χρειάζεται συστάσεις! Ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα στον χώρο της έβδομης τέχνης, ξεδιπλώνει μία ακόμα φορά το πηγαίο ταλέντο αλλά και την κινηματογραφική της παιδεία. Η Ερμηνεία της ως PAULA, ξεδιπλώνει την αρχική της αγάπη, τον έρωτά της και την μετατροπή του σε απορία, φόβο, τρόμο, απόγνωση αλλά και διάθεση για μάχη και επιβίωση.
Πολλαπλές συναισθηματικές μεταπτώσεις που απαιτούν και την ανάλογη ερμηνεία

Ο JOSEPH COTTEN, αυτός ο εκπληκτικός Αμερικάνος ηθοποιός, απίστευτα γοητευτικός και επιβλητικός είναι αυτό ακριβώς που πρέπει στο ρόλο που υπηρετεί. Ο λυτρωτής. Μια χείρα βοήθειας στην απόγνωση. Ένα φως στο σκοτάδι σαν το φως του γκαζιού χαμηλώνει. Και η ερμηνεία του είναι όπως πρέπει για να το υπηρετήσει στην εντέλεια.

Εκεί που με περίμενε μια μεγάλη έκπληξη ήταν στην παρουσία της ANGELA LANSBURY στο ρόλο της νεαρής υπηρέτριας, της NANCY.

Ποιος να μου το έλεγε ότι θα έβλεπα σε τέτοια νεώτερη ηλικία την μετέπειτα ...MISS MURPLE, θρυλική πρωταγωνίστρια των έργων της Αγκάθα Κρίστι.

Εξαίρετη και η νεαρή τότε ηθοποιός. στα 19 της χρόνια παρακαλώ!

Και των δεύτερων υποστηρικτικών ρόλων επίσης η απόδοση ήταν εξαιρετική στο σύνολό τους δίνοντας ένα ομοιόμορφο σύνολο.

ΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ

Η ταινία έχει τιμηθεί με 4 διεθνή βραβεία και ακόμα 7 υποψηφιότητες.

Συγκεκριμένα:

OSCAR Α' Γυναικείου ρόλου για την INGRID BERGMAN 

OSCAR σκηνογραφίας και art direction

Βραβείο Χρυσής Σφαίρας ΗΠΑ Α' γυναικείου ρόλου για την Ingrid Bergman

Ήταν ακόμα υποψήφια για OSCAR: Α' αντρικού ρόλου για τον Charles Boyer, Υποστηρικτικού ρόλου για την Angela Lansbury και Κινηματογράφισης-Φωτογραφίας όπως επίσης και Βραβείο Φεστιβάλ Καννών καλύτερης ταινίας για τον George Cukor

CHARLES BOYER-ANGELA LANSBURY

GASLIGHT και Ψυχανάλυση

Η διαδικασία της ψυχολογικής χειραγώγησης ενός ανθρώπου, με στόχο να γεμίσει αμφιβολίες και στο τέλος να διαταραχτεί εντελώς η ψυχολογική του ισορροπία με αποτέλεσμα να γίνει έρμαιο, πήρε από το συγκεκριμένο έργο, την επιστημονική πλέον ονομασία σαν:

Διαδικασία Gaslighting

Ήταν τέτοια η επιρροή του έργου και της ταινίας αντίστοιχα στην επιστήμη που άγγιξε ακόμα και την πολιτική επιστήμη σαν διαδικασία πολιτικής εξαπάτησης.

Η ταινία γυρίστηκε στα στούντιο της Metro Goldwin Mayer αλλά και στο Culver City στην Καλιφόρνια στην οδό W.Washington blvd. Έχει διάρκεια 114' και φυσικά αποτελεί μια από τις πιο δυνατές μου προτάσεις για να την δείτε καθώς αποτελεί ένα μοναδικό συλλεκτικό κινηματογραφικό διαμάντι.

Ειδικά οι λάτρεις των ταινιών noir τρόμου θα μαγευτούν.

Έρχεται σε e-book το δραματικό αστυνομικό θρίλερ