"Δεν έχει αρχή" μια Σκηνή μια ...Ιστορία ("ΛΟΛΑ")

Την ταινία του ΝΤΙΝΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ "ΛΟΛΑ" (Πρεμιέρα: 17 Φλεβάρη 1964), την θεωρώ ένα από τα καλύτερα Film Noir του Ελληνικού Κινηματογράφου.

Μια ταινία για την οποία η εγχώρια παραγωγή μας οφείλει πραγματικά να νιώθει Υπερήφανη για τη σύλληψη, το στήσιμο και τη δημιουργία της.

Ο ΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ, πήρε το υπέροχο Σενάριο του ΗΛΙΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ και σκηνοθέτησε ένα Φιλμ που στα καρέ του είναι μπολιασμένο με αρμονικό και ιδανικό τρόπο η Κλασική Αμερικάνικη σχολή του Film Noir αλλά και ο Ιταλικός Νεορεαλισμός του Fellini. 

H Κινηματογράφιση και η Φωτογραφία του ΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΟΥΚΙΔΗ, η Σκηνογραφία του ΜΑΡΚΟΥ ΖΕΡΒΑ, η χορογραφία του ΜΑΝΩΛΗ ΚΑΣΤΡΙΝΟΥ, το Μοντάζ του μετέπειτα εξαίρετου σκηνοθέτη ΠΕΤΡΟΥ ΛΥΚΑ αλλά και το Μακιγιάζ των ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΕΛΕΣΙΔΗ και ΑΡΓΥΡΩΣ ΚΟΥΡΟΥΠΟΥ. Αν στους παραπάνω προσθέσουμε και την μουσική του ανυπέρβλητου ΣΤΑΥΡΟΥ ΞΑΡΧΑΚΟΥ, με την οποία έντυσε το φιλμ τότε έχουμε όλο εκείνο το μοτίβο των ανθρώπων που συνέβαλαν με την ψυχή τους στο γέννημα αυτού του αριστουργήματος.

Τέλος, η FINOS FILMS βάζει τη δική της φυσικά σφραγίδα και αγκαλιά στην παραγωγή, όπως και σε κάθε μεγάλη δημιουργία του κλασικού Ελληνικού Κινηματογράφου.

Σήμερα θα δούμε μαζί κάτι διαφορετικό. Θα πιάσουμε μαζί μια Σκηνή της ταινίας από το άνοιγμά της σχεδόν και θα πλάσουμε τη δική της ιστορία καρέ-καρέ. Μέσα από αυτό το ξεφύλλισμα θα σταθούμε σε σημεία "κλειδιά", που αναδεικνύουν τη δύναμη αλλά και τους συμβολισμούς της σκηνοθεσίας. Επίσης την ερμηνευτική δύναμη των Ηθοποιών. Με λίγα λόγια την λατρεμένη τέχνη του Κινηματογράφου.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν:

"Δεν έχει αρχή" Μια Σκηνή μια Ιστορία...

Βρισκόμαστε στο Cabaret της Τρούμπας.  Στα στενά του Πειραιά κάπου στη δεκαετία του 1960.

Η Φίρμα του μαγαζιού και Ηρωίδα της ταινίας, η Λόλα μπαίνει στη Σκηνή για το δικό της τραγούδι:

"Δεν έχει αρχή..."

Η Μεγάλη μας Ηθοποιός, απέφευγε γενικά να τραγουδάει στις ταινίες της. Δεν το ήθελε. Πίστευε ότι η υποκριτική δεν έπρεπε να μπαίνει στα χωράφια του τραγουδιού. Παρ' όλα αυτά όταν το έκανε, το έκανε με τρόπο θα έλεγε κανείς μυσταγωγίας.

Η Σκηνή στο Καμπαρέ, εξαιρετική. Τα σκηνικά του Ζέρβα έρχονται από τον Ιταλικό Κινηματογράφου του 1960, σε θεατρικό φόντο. Η Αισθησιακή ξανθιά κοπέλα σε πρώτο φόντο, οι άντρες είτε να σνομπάρουν είτε να επιλέγουν τις ιερόδουλες για συντροφιά. Το τραγούδι του Σταύρου Ξαρχάκου έχει ήδη ξεκινήσει.

Η Κάμερα θα κάνει κάδρο en face στο υπέροχο πρόσωπο της Λόλας-Τζένης Καρέζη. Δίπλα στον στύλο του σκοτεινού και κακόφημου δρόμου ξεκινά το τραγούδι της. Πίσω τα φώτα της πόλης.

"Δεν έχει αρχή

δάκρυα βροχή,

τέλος δεν έχει ο ουρανός...."

Η Κάμερα ανοίγει και το πλάνο γίνεται Συνόλου στη σκηνή. Η Λόλα στέκεται ακίνητη, εκφραστική δεξιά ενώ στα αριστερά της έχουμε κίνηση στο δρόμο με επίδοξα ζευγάρια να προσπαθούν να ταιριάξουν στο βωμό του πληρωμένου έρωτα.

Προσέξτε αριστερά την κοπέλα, είναι η μόνη ακίνητη. Η Στάση του σώματός της, τα γυμνά της καλίγραμμα πόδια αναδεικύνουν έντονα τον ερωτισμό στη σκηνή.

"Ποιος θα βρεθεί,

βαριά η ψυχή

να μου το πει, που θα σταθώ

να σου το πω, γιατί να φύγεις...."

Η Λόλα τραγουδάει αργά, μελαγχολικά. Ξέρει ότι "εκείνος" βρίσκεται κάπου εκεί μπροστά της, στην αίθουσα που είναι γεμάτη από εκστασιασμένους πελάτες κάθε καρυδιάς καρύδι.

Προσέξτε τα μάτια της. Κοιτάζει χαμηλά, τρέμει στην ιδέα να τον αντικρύσει, φοβάται τον ίδιο της τον εαυτό.

Εκεί ξαφνικά ο Ντίνος Δημόπουλος κάνει την μαγική κίνηση με την κάμερά του.

Το Ζουμ είναι απότομο και έντονο. 

Η Κάμερα "κολλάει" στο κέντρο της αίθουσας όπου φιγουράρει εκείνος...! Ο Άρης-Νίκος Κούρκουλος...! Όλα τα πρόσωπα χάνονται από τα μάτια της Λόλας ως δια μαγείας. Εμείς, ως θεατές πλέον μπαίνουμε στο δικό της βλέμμα καρφωμένα ίσια σε εκείνον.

Το χέρι ανασηκωμένο, κλασικά ένα τσιγάρο εκεί και δεξιά στο τραπέζι το μπουκάλι Ουίσκυ.

"Για ένα φιλί, δεν έχει αρχή

τέλος δεν έχει μου ο καημός..."

Το Σοκ για τη Λόλα μεγάλο.Τα μάτια χαμηλώνουν. Ένα ασημένιο και πανάκριβο δάκρυ αυλακώνει αριστερά το μάγουλό της. Η Σκιά κάνει πραγματικά μαγικά παιχνίδια στα δεξιά του προσώπου της. Τα φωτισμένα "παράθυρα" δεξιά σπάνε το απόλυτο σκοτάδι πίσω της.

Η Κάμερα ξαναγυρίζει σε εκείνον. Η Γλυκιά έκφραση του Άρη-Νίκου Κούρκουλου, πλημμυρίζει από εσωτερική ηρεμία. Νιώθει σίγουρος, γαλήνιος. Πίσω του αναδεικνύονται πλέον και άλλα πρόσωπα. Πελάτες, ο Μπάρμαν και στα αριστερά με το κλασικό καπέλο ένας από τους ανθρώπους του "αφεντικού" με τη μορφή του Χρήστου Δοξαρά.

Ακόμα ένα μάθημα αισθητικής χώρου πλάνου από τον δάσκαλο Ντίνο Δημόπουλο.

Ο Άρης-Νίκος Κούρκουλος στρέφει το βλέμμα στα δεξιά του και πάνω, προεκτείνοντας νοηματικά τον χώρο εκτός πλάνου. Τα μάτια ψάχνουν κάτι. Εκείνη ; τα δικά της ; η σκέψη του θεατή παραμένει σε αγωνία και κινητοποίηση.

Νέα Πρόσωπα "εισβάλλουν" στη σκηνή με πλάνο μέτριας απόστασης.

Ο Στέλιος-Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, το αφεντικό του Καμπαρέ, ο κορυφαίος "κόντρα ρόλος" της ταινίας εμφανίζεται από την είσοδο του γραφείου του. Στα αριστερά μέσα στις κουρτίνες, ακαθόριστη η διάφανη φιγούρα του Χρήστου Δοξαρά να τον ψάχνει με το βλέμμα.

Το τραγούδι της Λόλας συνεχίζεται καθώς στην αίθουσα η κάμερα εξακολουθεί να ταξιδεύει σαρώνοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Προσέξτε αυτό το πλονζέ (Μακρινό) πλάνο εδώ. Η Κάμερα πίσω από τον Άρη-Νίκο Κούρκουλο, με θέμα μπροστά της αλλά μακριά τις μικρές φιγούρες των καλλιτεχνών στη σκηνή. Πόσο ασήμαντες φαίνονται ε ; και αυτό το μπουκάλι στο τραπέζι εκεί ίσως σε ύψος πιο μεγάλο από αυτό της Λόλας που εξακολουθεί να κρατά το βλέμμα χαμηλά.

Δύο πρόσωπα, δύο εκφράσεις: Ο Στέλιος-Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, στον πιο μεγάλο, απαράμιλλο "κακό" της καριέρρας του, με ένα βλέμμα που ψάχνεται ενώ ο άνθρωπός του πάντα πίσω απ την κουρτίνα, σαν σκιά. Προσέξτε τα μάτια των ηθοποιών. Ποτέ δεν κοιτούν σε ευθεία γραμμή την κάμερα, κινηματογραφική αρχή αυτό.

Ένα ακόμα ζουμ στο εκφραστικό πρόσωπο της Λόλας πάντα στην ίδια ακριβώς θέση.

Εδώ ο Άρης-Νίκος Κούρκουλος, γίνεται μέρος ενός γενικότερου συνόλου. Πρόσωπα, ακίνητα, εκφραστικά. Η Κλίση των κεφαλιών προδίδει ότι η προσοχή είναι στραμμένη κάπου απόλυτα. Ο Καπνός που ανεβαίνει ψηλά από το τσιγάρο του Άρη, δίνει ένταση στην ήδη βεβαρυμένη ατμόσφαιρα.

Μια ακόμα θεατρική εικόνα λήψης εδώ. Η Λόλα-Τζένη Καρέζη, σε άλλη στάση, να στηρίζεται στον αναμμένο στύλο. Τα χέρια τυλιγμένα μπροστά, το κεφάλι γυρτό σαν σε αναπόληση.

Εδώ το ψηλά σκιστό φόρεμα και η προβολή του δεξιού της ποδιού προβάλλουν μια έξοχη αισθητική του ημίγυμνου, του ηδονικού.Τα κεφάλια των γυναικών πίσω είναι όλα γυρτά προς τα κάτω δείγμα της μελαγχολίας, της θλίψης.

"Πόνος πικρός, κόσμος μικρός.

για ένα φιλί, πικρό φιλί

δάκρυα βροχή, γιατί να φύγεις..."

Το φινάλε των στίχων του ΒΑΓΓΕΛΗ ΓΚΟΥΦΑ. Η Λόλα κλείνει το τραγούδι της.

Η Κάμερα πάντα σε κοντινό πλάνο στο πρόσωπό της. Ο Σκηνοθέτης αναδεικνύει τον πόνο και τα γιατί, τα κρυφά δάκρυα, την αγωνία για τις στιγμές που θα ακολουθήσουν. Το πρόσωπο συσπάται από τις ερωτήσεις.

Η Κάμερα ακίνητη εστιασμένη στο ίδιο πλάνο.

Το φως αργοσβήνει, η εικόνα σκοτεινιάζει.

Τα φωτεινά παράθυρα δεξιά εξακολουθούν να παραμένουν σημείο αναφοράς στη σκηνή.

Ο Φωτισμός, προσέξτε τον, αναδεικνύει το φωτεινό περίγραμμα της Λόλας πίσω της απίστευτα διακριτικά, σαν χάδι...

Η Σκηνή τελειώνει......

Ο Θεατής είναι έτοιμος να μπει στην ψυχολογία της επόμενης.

Στο επερχόμενο σμίξιμο του Άρη και της Λόλας μετά τα όσα έχουν γίνει.

************************

Εδώ στο βίντεο που ακολουθεί, αγαπητές φίλες και φίλοι, μπορείτε να δείτε τη σκηνή σε όλη της την κανονική εξέλιξη.

Αυτή ήταν η περιβόητη σκηνή με το τραγούδι "Δεν έχει αρχή" με το στόμα της αλησμόνητης Θεάς Τζένης Καρέζη στην ταινία "Λόλα" του Ντίνου Δημόπουλου.

Το μπουζούκι του μεγάλου Γιώργου Ζαμπέτα που ξεχώριζε σε όλη τη διάρκεια του τραγουδιού δίνοντας την ένταση του συναισθήματος πλέον σταματά...

Όλα τελειώνουν.

"Δάκρυα βροχή, γιατί να φύγεις ;"

ή μόλις τώρα αρχίζουν ;