ΤΖΑΒΑΛΑΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ: Μια εμβληματική Μορφή Τέχνης και Αγώνα

Φίλες και Φίλοι του CINEFIL

στα πλαίσια του ταξιδιού μας στον Κόσμο και τις Μορφές των μεγάλων Ελλήνων Ηθοποιών, 

Ηθοποιών που σημάδεψαν την Ελληνική υποκριτική Τέχνη στο μέγιστο, σήμερα έχουμε την Τιμή να σταθούμε σε μια Τεράστια μορφή στο χώρο του ΘΕΑΤΡΟΥ και ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ μας.

Κυρίες και Κύριοι, έχω την Τιμή νας σας παρουσιάσω έναν εμβληματικό Ηθοποιό που αν δεν κόβονταν το νήμα της ζωής του από τους δυνάστες του, σήμερα θα μιλάγαμε για μία από τις ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ στην Υποκριτική μας Ιστορία.

ΤΖΑΒΑΛΑΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ

Ο ΤΖΑΒΑΛΑΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ δεν ήταν απλά ένας ανυπέρβλητος Ηθοποιός και άνθρωπος της Τέχνης.

Ήταν ένας ΜΑΧΙΜΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ στο πεδίο των ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ του ΛΑΟΥ μας.

Ήτανε μια ζωντανή σημαία των λαϊκών αγώνων και πριν τη Χούντα αλλά κορύφωσε την παρουσία του στον αντιδικτατορικό αγώνα από κάθε μετερίζι....

Ποτέ του δεν "οχυρώθηκε" στην ασφάλεια και στη σιγουριά της επωνυμίας και της αναγνώρισης. Παρέμεινε μαχητής και αγωνιστής στην πρώτη γραμμή στις αξίες που υπηρετούσε.

8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ 1904-3 ΓΕΝΑΡΗ 1969

Έφυγε από τη ζωή, πρόωρα καθώς θα δούμε, στα 65 μόλις χρόνια του.

Γεννήθηκε στη ΛΕΥΚΑΔΑ και εμφανίστηκε πρώτη φορά στο ΘΕΑΤΡΟ, στο οποίο έκανε ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΚΑΡΙΕΡΑ με τον θίασο ΒΕΑΚΗ-ΝΕΖΕΡ.

Έκανε ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ στη ΓΑΛΛΙΑ αλλά και σε άλλες χώρες με συνεχή επιμόρφωση πάνω στο αντικείμενο της Υποκριτικής.

Αποτελούσε μέλος της "ΧΡΥΣΗΣ ΕΠΟΧΗΣ" του ΕΘΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ μαζί με τον ΦΩΤΟ ΠΟΛΙΤΗ.

Στη συνέχεια συγκρότησε το δικό του θίασο και μετά τον πόλεμο συνεργάστηκε με τον ΜΑΝΟ ΚΑΤΡΑΚΗ στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΑΪΚΟ ΘΕΑΤΡΟ.

Στα Ελληνικά θεατρικά και καλλιτεχνικά δρώμενα θεωρείται ΔΙΑΔΟΧΟΣ του ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΒΕΑΚΗ και αντιλαμβανόμαστε καλά τι σημαίνει αυτό για την αξία του.

Εμείς θα σταθούμε εδώ στα ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ του μεγάλου μας Ηθοποιού.

ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ

Παρά το ότι δεν έγινε ευρύτερα γνωστός ο ΤΖΑΒΑΛΑΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ στον Κινηματογράφο, και αυτό είναι φυσικό καθώς έφυγε από τη ζωή στην ανατολή της χρυσής περιόδου του Κινηματογράφου μας, βλέπουμε ότι πίσω του αφήνει ένα ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΓΟ στην ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ του.

31 ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Από το 1933, πρώτη εμφάνιση στην ταινία "ΔΕΣΠΟΙΝΙΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ" του μεγάλου ΠΕΛΟΥ ΚΑΤΣΕΛΗ 

Ως το 1967 στην πολύ γνωστή Κωμωδία Ηθών του ΣΤΕΛΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗ  "ΚΟΛΩΝΑΚΙ, ΔΙΑΓΩΓΗ ΜΗΔΕΝ"

Οι ρόλοι τους οποίους υποδήθηκε ο ΚΑΡΟΥΣΟΣ δεν ήταν πρώτου αντρικού ρόλου.

Στον Κινηματογράφο, η δράση του ήταν σε μια σειρά δεύτερων αντρικών ρόλων κρίσιμων για την πλοκή και την υφή της ταινίας.

Ας προσπαθήσουμε να ξεχωρίσουμε μερικές ΜΕΓΑΛΕΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ του στιγμές:

Έπαιξε σε αρκετά σημαντικά μελό δράματα της εποχής εκείνης, σε σημαντικές ταινίες "Βουκολικού" δράματος, ιστορικές ταινίες και αρχαία δράματα.

Το 1959 εμφανίζεται στο κοινωνικό μελόδραμα της ΜΑΡΙΑΣ ΠΛΥΤΑ  "ΝΑΥΑΓΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ" με τηνΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ, ΑΝΔΡΕΑ ΜΠΑΡΚΟΥΛΗ, ΚΩΣΤΑ ΚΑΚΚΑΒΑ, ΕΛΕΝΗ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ

Το 1959 πάλι παίζει στην εξαίρετη ταινία του ΑΝΔΡΕΑ ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ  "ΜΑΤΩΜΕΝΟ ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΜΑ", ταινία με επίσημη συμμετοχή στο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ 

Το 1959 έρχεται να πρωταγωνιστήσει σε μια ΜΕΓΑΛΗ ΤΑΙΝΙΑ του ΓΡΗΓΟΡΗ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

"Η ΛΙΜΝΗ ΤΩΝ ΣΤΕΝΑΓΜΩΝ", ιστορική ταινία του Ελληνικού Κινηματογράφου στο ρόλο του ΑΛΗ ΠΑΣΑ, στο πλάι της ΕΙΡΗΝΗΣ ΠΑΠΠΑ, και ΑΝΔΡΕΑ ΜΠΑΡΚΟΥΛΗ

Πραγματικά συγκλονιστική ερμηνεία από τις μεγαλύτερές του στον Κινηματογράφο σε μια πολυβρβευμένη ταινία.

Το 1961 είναι η επόμενη ΣΗΜΑΔΙΑΚΗ αναφορά του στον Κινηματογράφο μας.

Ερμηνεύει με το κλασικό του δέος την αναπαράσταση της αρχαίας τραγωδίας "ΑΝΤΙΓΟΝΗ" τουΓΙΩΡΓΟΥ ΤΖΑΒΕΛΛΑ, τον ΤΕΙΡΕΣΙΑ.

Ταινία που πήγε πάρα πολύ μπροστά τη φήμη και την αξία του Κινηματογράφου μας.

Το 1962 συμμετέχει στο εξαίρετο Κοινωνικό δράμα του ΒΑΣΙΛΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ  "ΟΡΓΗ"

Το 1962 επίσης είχε μια ουσιαστική παρουσία στην μεγάλη ταινία του JULES DASSIN  "ΦΑΙΔΡΑ" με όλο εκείνο το θησαυρό των μεγάλων ηθοποιών της ταινίας αυτής.

Το 1965 το κοινωνικό μελό του ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΤΣΙΜΗΤΣΟΥΛΙΑ  "ΑΦΕΙΣΤΕ ΜΕ ΝΑ ΖΗΣΩ" με τουςΜΑΡΙΑΝΝΑ ΚΟΥΡΑΚΟΥ, ΘΑΝΟ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗ, ΜΕΜΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ.

Επόμενη μεγάλη του εμφάνιση είναι στην Κοινωνική αισθηματική comedy του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, το 1966,  "Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ" υποδυόμενος έναν αγέρωχο βετεράνο καπετάνιο ιδιοκτήτη ναυπηγείου όπου προσπαθεί να αντιμετωπίσει τις απάνθρωπες "νεοφιλελεύθερες" απόψεις του γιού του.

Μαζί με τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ και την ΛΙΛΙΑΝ ΜΗΝΙΑΤΗ

Τελευταία του και αξιομνημόνευτη εμφάνιση είναι επίσης στην comedy του ΣΤΕΛΙΟΥ ΖΩΓΡΑΦΑΚΗ "ΚΟΛΩΝΑΚΙ-ΔΙΑΓΩΓΗ ΜΗΔΕΝ", σε έναν ρόλο από τον οποίο του δίνεται η δυνατότητα να αποκαλύψει τα σάπια βάθρα μιας κοινωνικής τάξης νεόπλουτων στην Ελλάδα του 1960.

Αυτές ήταν κάποιες στιγμές επιλεγμένες στην Κινηματογραφική διαδρομή του ΤΖΑΒΑΛΑ ΚΑΡΟΥΣΟΥ 

Είναι γεγονός ότι το μεγάλο του ειδικό βάρος ήταν στο ΘΕΑΤΡΟ.....! Εκεί ήταν που μεγαλούργησε πραγματικά στα χρόνια αυτά.

Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΖΑΒΑΛΑΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ

Ο Καρούσος ήταν Κομμουνιστής, ενεργό μέλος μάλιστα του Κ.Κ.Ε και καλλιτεχνικό του στέλεχος. Αυτό δεν τον εμπόδισε φυσικά να είναι αγαπητός και διαλεκτικός με όλους τους συναδέλφους γύρω του κάθε άποψης, την οποία σεβάστηκε στο ακέραιο.

Ήταν από τους πρώτους που συνέλαβε η Χούντα το 1967 και τον εξόρισε αμέσως στα ΓΙΟΥΡΑ. Στα ΓΙΟΥΡΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΚΕ....!

Για τη ΔΡΑΣΗ του και τους ΑΓΩΝΕΣ του μεταφέρουμε αυτούσιο κείμενο του δημοσιογράφουΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ όπως το διαβάσαμε στο Ιστολόγιο:  "Εκατό χρόνια να δουλεύεις, εκατό χρόνια να μορφώνεσαι"  (  http://ptheo.blogspot.gr/ )

Φαίνεται όμως ότι η υγεία του είχε λαβωθεί ανεπανόρθωτα. Πέθανε ουσιαστικά δολοφονημένος από τη δικτατορία.

 Οι αντιχουντικοί του Παρισιού τον αποχαιρέτησαν στο νεκροταφείο Bagnieux, όπου ετάφη. (Τον Μάιο του 1994 έγινε η ανακομιδή των οστών του στον οικογενειακό τάφο στη γενέτειρά του Λευκάδας. Στην ταφόπετρα του Παρισιού, αλλά και της Λευκάδας, χαράχτηκαν στα αρχαία και σε μετάφραση οι στίχοι του Αισχύλου από την τραγωδία «Αγαμέμνων»: «Να το υποφέρω δεν μπορώ, καλύτερα να πεθάνω. Είναι γλυκύτερος ο θάνατος από τη σκλαβιά».)

Πρόλαβε όμως, πριν φύγει από τη ζωή, να καταγγείλει στους διεθνείς οργανισμούς τη δικτατορία, να λάβει μέρος σε αντιχουντικές εκδηλώσεις και να γράψει το χρονικό «Γιούρα» -«προσωπική μαρτυρία ενός εξόριστου»- που πρωτοκυκλοφόρησε στο εξωτερικό. Η στεντόρεια φωνή του, ζεστή και ανθρώπινη, σκορπούσε ρίγη στους ακροατές του, ειδικότερα όταν απήγγελλε το πιο αγαπημένο του ποίημα, τον «Υμνο προς την ελευθερία» του Σολωμού.

ΑΠΟΗΧΟΣ

Ηταν από τις πλέον επιβλητικές μορφές του ελληνικού θεάτρου, με γόνιμη θητεία σε ρόλους απαιτητικούς του ελληνικού και του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Με σπουδές στη Νομική και στη Δραματική του Εθνικού Ωδείου, ξεκίνησε το 1924 σε ηλικία είκοσι ετών με τον θίασο Βεάκη. Υπήρξε για πολλά χρόνια στέλεχος του Εθνικού Θεάτρου κι έκανε δικούς του θιάσους, δίπλα στους πλέον επιφανείς ομοτέχνους του.

Την παραμονή της σύλληψής του γιόρταζε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά την εκατοστή παράσταση του έργου του Σέξπηρ «Ο έμπορος της Βενετίας», με τον ίδιο στο ρόλο του Σάιλοκ, σε δική του σκηνοθεσία, χωρίς να υποψιάζεται ότι ήταν το τελευταίο έργο που έπαιζε.

Θέατρο και εξορία

Θέατρο, αλλά και συμμετοχή στα κοινά, μέσα από τις γραμμές της Αριστεράς. Στην Κατοχή ήταν από τους πρωτοπόρους της οργάνωσης του ΕΑΜ Καλλιτεχνών. Και το τίμημα: Τον Μάιο του 1948συλλαμβάνεται «για μια μικρή ανάκριση» και εξορίζεται σε Ικαρία και Μακρόνησο. Παρηγοριά η εκλεκτή παρέα: Ρίτσος, Πατρίκιος, Λειβαδίτης, Κατσαρός, Κορνάρος, Φωτιάδης, Λουντέμης, Κουλουφάκος, Πικρός, Κούνδουρος, Θεοδωράκης, Μπιθικώτσης, Φραγκιάς, Καστανάκης, Δαγκλής, Βουρνάς κ.ά. Και από γυναίκες: Παΐζη, Καλλιανέση (κοντολογίς μια εθνική -ή... αντεθνική- τέχνης Ελλάδας).

Ακολουθεί ο Αϊ-Στράτης, για ν' απολυθεί στο τέλος του 1951 -όχι οριστικά, αλλά ως αδειούχος. Και έμεινε αδειούχος στο υπόλοιπο της ζωής του. Που σημαίνει ότι τον έπιαναν όποτε ήθελαν. Οπως έγινε την άνοιξη του 1953, για ν' αφεθεί και πάλι (πάντα με άδεια) το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου. Οπως έγινε και την 21η Απριλίου 1967.

Αναφερόμενη στο χρονικό «Γιούρα» του πατέρα της, η κόρη του, Δέσποινα Καρούσου (ποιήτρια και μεταφράστρια - να μνημονεύσω ιδιαίτερα τη δίτομη έκδοση «Τα άνθη του κακού» του Μποντλέρ, εκδ. Γκοβόστη), γράφει στο βιβλίο που του αφιέρωσε με τίτλο «Δεν έχει θέατρο απόψε...» (εκδ. Ergo): «Διαβάζοντάς το συγκλονίστηκα. Μια φράση του όμως πέρασε απαρατήρητη: "Δεν έχει θέατρο απόψε...". Συνειδητοποίησα το μέγεθος της τραγωδίας που σήμαινε για τον ηθοποιό, τον δοσμένο στην τέχνη του, όταν άρχισα να ασχολούμαι και να ερευνώ τη θεατρική του υπόσταση».

Γράφει προφητικά ο ίδιος ο Καρούσος στα «Γιούρα»: «Εκλογές περιμέναμε. Η ζωή κυλούσε ειρηνικά και ήρεμα παρά τους κραυγαλέους τίτλους των εφημερίδων. Ο πόλεμος δεν έλυσε κανένα ζήτημα (...). Και νάτος πάλι ο εμφύλιος πόλεμος. Αναπάντεχα, απροσδόκητα. Γιατί είναι εμφύλιος πόλεμος. Αρχίζει βέβαια με την επικράτηση των σκοτεινών δυνάμεων. Μ' αυτό δεν αλλάζει τη σημασία του. Θάναι βουβός, μακρύς, ατελείωτος και θα λήξει μέσα στις φλόγες».

Αυτός ήταν ο μεγάλος μας ηθοποιός.........

Μια επιβλητική κλασική μορφή στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ και ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ που τίμησε στο ακέραιο την Τέχνη του και το 

Λαό του....

.